Мақалада рецепт құрамының, атап айтқанда, жануар (сиыр, қой, құс еті) және өсімдік (соя окара, сәбіз) шикізатын пайдаланатын құрамаланған құрамдағы тағамдық жүйелердің органолептикалық, функционалдық және технологиялық қасиеттеріне шөптік қоспалардың массалық үлесіне әсері туралы зерттеулер берілген. Сондай-ақ азық-түлік қауіпсіздігі көрсеткіштері үшін тартылған соя окараны зерттеу нәтижелері берілген. Шабылған жартылай фабрикаттардың физика-химиялық көрсеткіштері де анықталды: ҚҚС = 89,1%, ҚҚС = 77,4%, ЖҰС = 83,2%. АКК қосылған шабылған жартылай фабрикаттардың шығуы 91% құрайды. Сапа сипаттамалары үшін алынған мәндер тартылған соя окарасының осы түрін пайдалану перспективаларын көрсетеді: тікелей тағамға, сондайақ котлеттер, тартылған ет, стейктер сияқты тартылған ет жартылай фабрикаттарын өндіру үшін; жартылай фабрикаттардың рецептураларын жобалау және оңтайландыру кезінде.

Берілген мақалада сауынды сиырларға арналған құрама жем қоспасының рецепті берілген. Есептелген рецепт бойынша құрама жем цехында тәжірибелік партиялар жасалынды. Осы алынған құрама жем қоспасының нәрлендіретін және энергетикалық құндылығы аңықталды. Алынған нәтижелер бойынша құрама жем қоспасына қызылша сығындысы 15%, азықтық сірне 15% қосқанда қорытылған протеин 45-50% жоғарлаған, сонымен қатар басқада сапа көрсеткіштері бойынша жақсы нәтижелер алынған. Қызылша-қант өндірісінің қалдықтарының ірі қара мал рационын пайдалану азық шығынын, өнім бірлігін өндірудің өзіндік құнын төмендетуге ықпал ететіні эксперименталды түрде расталды.

Мақалада түйіршіктелген «Луговчанка» сиыржоңышқасын еттік балапандарға арналған құрама жем өндірісінде қолданудың зерттеу нәтижелері берілген. Әдебиет деректерін сараптау нәтижесі елімізде сиыржоңышқаны құс, мал азығында қолдану туралы деректердің жоқтығын көрсетті. Сиыржоңышқа Ресейде еттік балапандар азығында қолданылуда. Сиыржоңышқаның химиялық, минералдық және дәрумендік құрамы анықталды. Сиыржоңышқаның химиялық құрамын қолданылып жүрген бұршақ дақылдарының химиялық құрамымен салыстыру нәтижесі ақуыздың мөлшері ноқаттан 22,6% жоғары, жемдік бұршақтан 4,3%-ға төмен, май мөлшері ноқаттан 13,3% төмен, ал жемдік бұршақпен шамалас екендігін көрсетеді. Сонымен қатар сиыржоңышқаның құрамында А, В тобының дәрумендері, минералды элементтер сақталатындығын көрсетті. Зерттеу нәтижесі «Луговчанка» сиыржоңышқасының құрамында сіңімділігі нашар зат - синиль қышқылы 1,1 мг/100г сақталатындығын көрсетті. Сиыржоңышқаның құрамындағы сіңімділігі нашар заттарының мөлшерін азайтып, коректілігін жоғарылату үшін оны түйіршіктеу қарастырылды. Сиыржоңышқаны түйіршіктеудің оңтайлы технологиялық режимдері белгіленді. Сиыржоңышқаны түйіршіктеу нәтижелерінде жалпы бактериямен тұқымдануы 22,5%, зеңдермен тұқымдануы 11,2%, синиль қышқылының мөлшері 22,72%-ға азайды. Зерттеу нәтижесінде шашыранды және түйіршіктелген сиыржоңышқаны сақтау мерзімі анықталды.

Бұл жұмыста нан өнімінің тағамдық және биологиялық құндылығын жоғарылату мақсатында дәстүрлі емес дәнді-бұршақ қоспасы қолданылды. Сонымен қатар, престелген ашытқынының орнына - тұтас бидай дәнінен тартылған ұннан табиғи ашыту арқылы ашымал даярланып, алмастырылды. Дәнді-бұршақ дақылдарының химиялық, минералдық және аминқышқылдық құрамы анықталды. Дайын нан өнімінің жоғары сапасы дәнді-бұршақ қоспасының бірінші сұрып бидай ұнының салмағына шаққанда 10% мөлшерінде енгізген кезде қол жеткізілді. Зерттеу нәтижелері дәнді-бұршақ дақылдарын енгізе отырып, жасалған композиттік ұннан тағамдық құндылығы жоғары, жақсы органолептикалық және физика-химиялық көрсеткіштермен сипатталатын нан дайындауға мүмкіндік бергенін көрсетті.

Бұл мақалада отандық және шетелдік зерттеушілердің ғылыми-техникалық әдебиеттерін зерделей отырып, интернет ресурстар материалдарын, қант өнеркәсібінің қайталама шикізатынан алынған пектин сығындысымен байытылған жемістер мен көкөністерден (алма, сәбіз, асханалық қызылша және т.б.) жеміс-көкөніс джемдерін, пюре, шырындар алу технологияларын қайта өңдеу және әзірлеу бойынша қолда бар статистикалық деректерді зерделей отырып, патенттікақпараттық зерттеулер жүргізу нәтижелері ұсынылған. Бұл ретте, біз қант өнеркәсібінің қайталама шикізатынан алынған пектин сығындысымен байытылған жемістер мен көкөністерден (алма, сәбіз, асханалық қызылша және т.б.) жеміс-көкөніс джемдерін, пюре, шырындар алу технологияларын әзірлеу бойынша жүргізетін Қазақстан Республикасында абсолютті жаңалық анықталды. Жүргізілген зерттеу жұмыстарының нәтижесінде функционалдық, биоэкологиялық және табиғи-сауықтыру қасиеттері бар джем, пюре және шырындар дайындау технологиясын әзірлеу үшін алманың 3 аудандастырылған сорттары, атап айтқанда, "Голден Делишес", "Старкримсон", "Айдаред", сәбіздің 1 сорты "Алау", 1 қызылша сорты: "Бордо", қара өріктің 1 түрі "Стэнли" және қарақаттың 2 түрі "Алтын", "Алтай" таңдалды. Олар пектин сығындысының мазмұны бойынша биологиялық белсенді заттар үшін мақсатты өнімнің тиімді теңдестірілген құрамына қол жеткізу үшін олардың қолайлы құрамын жасауға мүмкіндік береді.

Мaқaлaдa тритикaленің жaңa сорттaры тaлқылaнып, зерттелді, одaн әрі ұннaн жaсaлғaн кондитерлік өнімдерде қолдaну үшін тритикaленің жaңa сорттaрынaн aлынғaн ұн зерттелді. Aлынғaн мәліметтерге сәйкес, тритикaле ұнының химиялық құрaмы оның ұннaн жaсaлғaн кондитерлік өнімдерде қолдaнылуын рaстaйтынын aтaп өткен жөн. Бұл жұмыстa Бaру сорты тaңдaлғaн, бұл сорт Қaзaқстaндa aлғaш рет ұннaн жaсaлғaн кондитерлік өнімдер өндірісінде қолдaнылaтын болaды. Рaциондaрдa бидaйдың орнынa тритикaле қолдaну aлынғaн өнімнің өзіндік құнын төмендетіп, өндірістің рентaбельділігін aрттырaды.

Қамырды температураны реттеу мүмкіндігі бар қамыр араластырғышпен илеген кезде қысымның өзгеруінің әсерін зерттеу үшін эксперименттер жүргізілді. Бұл зерттеуде механикалық әмбебап ион-озонды араластырғыштың қысым мен айналу жылдамдығының үш режимі қолданылды: сәйкесінше 50, 250 және 500 мбар және 100, 150, 200 айн / мин. Мақсат қамыр илеу жағдайын оңтайландыру үшін илеу кезінде механикалық әмбебап ион-озонды араластырғыштың қысымы мен жылдамдығының қамырға әсерін түсіну. Нәтижелер қамырдың кавитациясы әмбебап ион-озонды қамыр араластырғышының айналымына пропорционалды екенін көрсетті. Жоғары қысым мен жоғары араластыру жылдамдығы максималды қуатқа жету уақытын қысқартады, яғни араластыру уақытын қысқартуға болады. Нан сапасына жоғары қысымның әсерін жақсы түсіну үшін нанның нақты көлемі, кеуектілік фракциясы мен кеуек мөлшерінің таралуы талданды.

Соңғы кезде мақсары өнімдеріне деген сұраныс жылдан жылға өсуде, оған егістік алқаптарының артуы мен мақсары майын тұтынушылар арасындағы танымалдылығы. Ғылыми-зерттеу жұмыстары негізінде мақсары майын өндірудің технологиялық желісі қарастырылды. Нәтижесінде мақсары майын өндіру технологиясының терең зерттелмеуі мен кең қолданыс таппауына байланысты, көптеген мәселелер шешімін таппауда. Мысалы үшін бастапқы тазарту жұмыстары өзекті және оны айқындау мақсатында престен кейінгі тазартылмаған мақсары майын тазарту технологиясы зерттелді және престен кейінгі тазартылмаған мақсары майының сынамасы арнайы зертханаға берілді. Туындаған мәселелерді шешу үшін престен кейінгі тазартылмаған мақсары майын тазартудың тіиімді жолы ұсынылып, сүзу-тұндыру центрифугасы жетілдірілді.

Мақалада өсімдік шикізатының химиялық құрамына, оның ішінде шырғанақ өсімдік шикізаты бойынша ғылыми зерттеулерге әдеби шолу жасай отырып, өсімдік шикізатының дәрумендерге, амин қышқылдарына, минералды заттарға, ақуыздарға бай екенін көруге болады. Микробқа қарсы қасиет көрсететін шырғанақ өсімдік шикізаты жапырағынан сығынды алынды, сонымен қатар нан өнімдерінің сапасын жақсарту және микробиологиялық көрсеткіштерге әсері зерттелді. Шырғанақ өсімдік шикізатының жапырағынан алынған сығындысын 0,5 %, 2% және 4% мөлшерінде қосу арқылы оңтайлы мөлшері таңдалды. Зерттеу барысында шырғанақ өсімдік шикізаты жапырағынан алынған сығындысын 2% мөлшерде қосу нан өнімдерінің тағамдық құндылығын жақсартып қана қоймайды, сонымен қатар дайын өнімдердің жарамдылық мерзімін ұзартады.

Қазіргі уақытта азық-түліктің биологиялық құндылығын арттыру тенденцияларының үйлесімі өндірушілерді кондитер өндірісі үшін өсімдік шикізатының жаңа дәстүрлі емес көздерін іздеуге мәжбүр етеді. Кондитерлік өнімдерді өндірудің тиімді бағыттарының бірі – печенье өндірісінде композиттік қоспаларды қолдану болып табылады. Мақалада композиттік қоспаның дайын өнімнің органолептикалық және физика-химиялық көрсеткіштеріне тигізетін әсері, алынған созылмалы печеньенің тағамдық құндылығы зерттелген. Зерттеу нәтижелері бойынша композиттік қоспамен жасалған қосылған созылмалы печеньеде бақылау өнімімен салыстырғанда майдың мөлшері – 1,11 есеге, ақуыз – 1,31 есеге, кальций – 1,29 есеге, калий – 1,21 есеге, темір – 1,84 есеге, фосфор – 1,42 есеге дейін өсетіндігі анықталды. Нәтижесінде композитті ұнды қосу арқылы дайындалған созылмалы печеньенің тағамдық құндылығы және құрамында адам ағзасында маңызды рөл атқаратын микрожәне макроэлементтердің мөлшері жоғары болатындығы дәлелденді.

Берілген мақалада дәстүрлі емес өсімдік шикізаты ретінде құнды Чиа дәндері алынды. Чиа дәндерін бұқтырып, бүтін тартылған бидай және қара бидай ұндары қоспасына қосып нан пісірілді. Нанның рецептурасы бойынша тиіміді үлгісі таңдалып, қамыр мен дайын нан өнімінің барлық сапалық көрсеткіштері бағаланды. Зерттеу нәтижелерін қорыта келгенде бидай қамырына жақсартқыш ретінде 10% бұқтырылған чиа ұнтағы қосылған үлгі тиімді нұсқасы деп таңдалды. Осы нұсқалармен дайындалған жартылай фабрикаттың консистенциясы, құрғақтылық дәрежесі жалпы айтқанда қамырдың құрылысы жақсы болып, сол қамырдан алынатын дайын өнімнің сапасын нашарлатпайтыны анықталды. Тиімді үлгі құрамында бақылау үлгісімен салыстырғанда антиоксиданттардың массалық үлесі жоғары болды. Нан құрамына қосылатын шикізаттардың крахмал мөлшері аз ал, ақуызы көп болуы себебінен тиімді нұсқа деп таңдалған дайын нанның да құрамындағы крахмал мөлшері төмендеп соның себебінен дайын өнімнің ескіруі баяу жүретіні белгілі болды.

Мақалада өнген қарақұмық негізіндегі дәмдеуіштің жаңа түрінің рецептурасы және сапасын органолептикалық бағалаудың балдық шкаласы әзірленген. Жаңа өнімнің тағамдық құндылығының, биохимиялық құрамының, антиоксидантты белсенділігінің зерттеу нәтижелері көрсетілген. 30% өнген қарақұмық қосылған дәмдеуіш құрамындағы ақуыз, дәрумендер, микро және макроэлементтердің жоғарылауымен сипатталады, сондай - ақ дәмдеуіш құрамына өнген қарақұмық дәнінің қосылуы бақылау үлгісімен салыстырғанда дайын өнімнің антиоксиданттық белсенділігін 25% - ға арттыруға мүмкіндік бергені анықталды, бұл сәйкесінше 259,09 және 383,72 мг/100 г құрайды.

Берілген мақалада әр түрлі жармамен алмастырылған көкөніс консервілерінің микробиологиялық зерттеулері көрсетілген. Қазіргі уақытта шетелде де, біздің елде де тамақ өнімдерінің сапасы мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін нормативтік құжаттар мен ұсыныстар белсенді түрде әзірленуде. Азық-түлік өнімдерінің сапасы мен бүлінуінің төмендеуіне биохимиялық (ферментативті) процестер әсер етуі мүмкін. Бұған әсер ететін тағы бір маңызды фактор - микробты ластаушы заттар. Микроорганизмдер технологиялық жабдықтардың беті, өсімдік шикізаты арқылы дайын консервілерге де түседі. Көкөніс дәмтағам консервілері – суықтай немесе қыздырылған күйде қолдануға болатын, әртүрлі әдіспен аспаздық өңделген көкөністерден дайындалған дайын тағамдар. Басты міндет көкөніс дәмтағам консервілерінің микробиологиялық көрсеткішін зерттеу болып табылады. Зерттеу нәтижесі бойынша алынған үлгілердің құрамында кейбір микроорганизмдер кездесті.

Мақалада көкөніс шырындарының органолептикалық және физикалық-химиялық сапа көрсеткіштерін қалыптастыруда органикалық қышқылдарды пайдалану мүмкіндігі, рұқсат етілген органикалық қышқылдарды пайдалана отырып көкөніс шырындарының рецептуралары мен технологияларын әзірлеу, жаңа көкөніс шырындарының органолептикалық көрсеткіштері, тағамдық және биологиялық құндылығын зерттеу нәтижелері қарастырылған. Ең жиі өндірілетін төмен қышқылды көкөніс шырындарының (асқабақ, қияр, сәбіз), сондай-ақ биологиялық құндылығы жоғары жаңа купаждалған көкөніс шырындарының сипаттамалары зерттелген. Жұмыс нәтижелері: қышқылдандырылған көкөніс шырындары мен олардың негізіндегі купаждардың рецептуралары мен технологиясы әзірленді. Органолептикалық және физикалық-химиялық көрсеткіштер бойынша асқабақтан, қиярдан, сәбізден жасалған аз қышқылды көкөніс шырындары және олардың негізіндегі купаждалған шырындардың тағамдық және биологиялық құндылығы зерттелді. Жұмыстың өзектілігі: қышқыл емес көкөніс шырындары мен сусын-купаждардың ассортиментін қышқылдандырғыштар ретінде рұқсат етілген органикалық қышқылдарды пайдалана отырып кеңейту және оларды еидәмдік және профилактикалық сусын ретінде пайдалану.

Мақалада диеталық қоспасы бар қой еті мен түйеқұс етінен функционалды түрде байытылған ет өнімін зерттеу нәтижелері келтірілген. Функционалды ингредиент ретінде майда еритін "аевит" витаминінің тағамдық олигосахарид β-циклодекстринмен (Е459) қапталған кешені пайдаланылды. Рецептурада құс етін пайдалану жоғары тұтынушылық қасиеттері бар өнімді алуға мүмкіндік берді. Жүргізілген эксперименттер негізінде алынған жартылай ысталған шұжықтардың физика-химиялық, энергетикалық, амин қышқылдарының және органолептикалық көрсеткіштерінің салыстырмалы сипаттамасы қарастырылған.

Функционалды өнімдерге сұраныстың артуы ет өнімдерін өндіруді ынталандырады. Органолептикалық көрсеткіштері жақсартылған ет өнімдерін өндіру үшін жақсартылған физикахимиялық, функционалдық-технологиялық және құрылымдық-механикалық сипаттамалары бар шикізатты пайдалану, технологиялық процестерді жетілдіру сияқты шараларды енгізу қажет. Бұл жұмыстың мақсаты-протепсин ферментінің гидролизінің 2-ші сұрыпты сиыр етінің физикахимиялық және функционалдық-технологиялық көрсеткіштеріне жануарлардан алынатын ферменттік препарат "Протепсиннің" көмегімен әсерін зерттеу.

Бұл мақалада союға дейінгі күтім кезінде ультракүлгін сәулемен өңделгеннен кейін құс етінің сапасын зерттеу нәтижелері келтірілген. Бұл ретте жарықтандырудың үзік-үзік режимі аясында үзік-үзік режимде тікелей емес сәулелендіру әдісімен төсемде бройлер-балапандарды еденде өсіру кезінде құс қорасындағы ауаны зарарсыздандыру үшін бактерицидтік қуаттылығы 200 мДж/см² 254 мДж/см² болатын бактерицидтік УК-сәулелегіштер (УК) пайдаланылды. Микробиологиялық көрсеткіштердің нәтижелері союдан кейін 200 мДж/см² 254 мДж/см² дозалармен сәулелендірілгеннен кейін, ет 0°С-тан +2°с-қа дейін температурада сақталғаннан кейін және 1,5 және 3 ай -18°С температурада сақталғаннан кейін ұсынылған.

Бұл мақалада ықтимал қауіптердің нәтижелері келтірілген және бройлер тауықтарын өндіру кезеңдеріндегі маңызды бақылау нүктелері көрсетілген. Адам ағзасына қолайсыз әсер ететін факторлар көрсетілген: құстарды ұстау және сою алдында ұстау кезінде ультракүлгін сәулемен емдеу, санитарлық нормалар мен ережелерді сақтамау, дайын өнімді сақтау мерзімдері мен режимдерін сақтамау. Бройлер тауықтарының етін 200 мДж/см² -ден 280 мДж/см² -ге дейінгі дозада ультракүлгін сәулемен өңдеу нәтижелері ұсынылған, бұл тұтынушылар үшін сәулелендірілген еттің қауіпсіздігін растайды, бройлер тауықтарының салқындатылған етін сақтау мерзімін ұзартуға мүмкіндік береді, ультракүлгін сәулемен 200 мДж/см² 254 мДж/см² дозада зарарсыздандыруды көрсетеді.

Бұл мақалада әртүрлі талшықты құрамы бар жіптерден жасалған матаның физикалықмеханикалық қасиеттерін тәжірибелік зерттеулердің нәтижелері, статистикалық өңдеу және ықтималдықтар теориясын қолдану арқылы бағалау берілген. Зерттеудің негізгі мақсаты – көйлек ассортиментінің қажетті матасын өндіру үшін жіптердің ең ұтымды талшықты құрамын анықтау. Тәжірибе барысында мақта және әртүрлі талшықтары бар аралас талшықтарды пайдаланып жіптерден жасалған матаның физика-механикалық қасиеттеріне зерттеулер жүргізілді. Зерттеу нәтижесінде көйлек ассортиментіндегі жаңа матаның ұтымды құрамы бойынша ұсыныстар әзірленді.

Мақалада тоқыма өнімдерінің белгіленген талаптарға сәйкестігін растау мақсатында түрлі маталарды сынау нәтижелері қаралды. Тауарлардың осы санатын тексеру кешені «Жеңіл өнеркәсіп тауарларының қауіпсіздігі туралы» КО 017/2011 ТР ережелерін, сондай-ақ қолданыстағы ұлттық стандарттарды ескере отырып жүзеге асырылады. Жұмыстың өзектілігі қазіргі уақытта жердегі қызметкерлердің қолданыстағы униформаларының конструкцияларына динамикалық сәйкестікті қамтамасыз ету оны пайдалану шарттарына сәйкес келмейтіндігімен байланысты, сондай-ақ жердегі қызмет көрсету супервайзерлері үшін униформаларды жобалау кезінде қойылған міндеттердің бірі болып табылады. Зертханалық физика-механикалық сынақ негізінде жұмысшылар мен униформаларға теріс әсер ететін негізгі факторлар анықталды және жүйелендірілді; сондай-ақ, олардың негізінде жердегі қызмет көрсету супервайзерлеріне арналған униформаларды жобалауға қойылатын талаптар анықталды және жердегі қызмет көрсету персоналына арналған униформалардың жаңа түрлері талданды.

Бра тобының импортты алмастыратын корсет өнімдерін жобалау мәселелері қарастырылады. Материал корсет бұйымдарының әртүрлі өлшемдері мен кеуде түрлеріне қону сапасына әсер ететін жан-жақты аспектілерді қарастырады. Браффитинг тұрғысынан импорттық аналогтар мен отандық өнімдердің салыстырмалы сипаттамасы жасалды. Әйелдер кеуделерінің пішіндері мен өлшемдерінің негізгі ерекшеліктері анықталды және топтастырылды, олар модельдейтін шыныаяқтардың құрылысына әсер етеді және сапалы қонуы бар брастарды жобалау процесін тездететін әдіс аяқталды.