№ 1 (2019)
ТАҒАМ ЖӘНЕ ҚАЙТА ӨҢДЕУ ӨНЕРКӘСІБІНІҢ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
5-10 523
Аңдатпа
Бұл мақалада тездетілген технологияны қолданып, нан алу мүмкіндігін зерттеудің нәтижелері келтірілген, зерттеудің алынған нəтижелері мен нан өндіруде қолданылатын технологиялық үдерістер арасындағы байланыс қарастырылған. Қамырды қайнатуға дайындаудың нақты тәсілі қамырдың пісуі мен нан сапасын жақсарту үшін негізгі және қосымша шикізатты тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Нан жасаудың әртүрлі технологиялық процестері пайдаланылды және әртүрлі технологиялық үрдістердің арасындағы сәйкестендірілген модельі анықталып нанның құрамына ашытқы қосылып және ашытқысыз жасалған нанның сапасы талданды. Нәтижесінде, алынған нан өнімдері жоғары органолептикалық және физика-химиялық қасиеттерге ие, олар рецепті бойынша композицияға сәйкес келеді және байытылған өнімдердің жаңа түрлеріне техникалық құжаттаманы әзірлеу үшін негіз ретінде қабылданады.
11-16 315
Аңдатпа
Мақалада шұжық цехындағы жұмысшыларды агрессивті орта факторларынан, жарақаттану мен кәсіби аурулардан қорғауды қамтамасыз ету қажеттілігінен туындаған арнайы киімге қойылатын талаптар мен шешу әдістері әзірленген. Жуудың тоқыма материалдарына әсерін зерттеу нәтижесінде факторлар кешенінің, жуу құралдарының мата үлгілерінің ластануын жою дәрежесіне әсері ең көп жуу әсері "кір сабын және Миф ұнтағы" жуу құралдарының композициясы болатыны анықталды. Арнайы киімді жасау үшін қолданылатын мата үлгілерінің механикалық қасиеттерін зерттеу ең тиімді матаны анықтауға мүмкіндік берді (арт.18452) және әзірленген арнайы киімнің жоғары пайдалану қасиеттерін қамтамасыз етеді.
16-20 377
Аңдатпа
Бұл мақалада сиыр етінен жасалынған ет өнімдерін өндіру бойынша ғылыми зерттеулердің нәтижелері көрсетілген. Дәрумендер, амин қышқылдары, органолептикалық және физика-химиялық көрсеткіштері зерттелді. Талдау нәтижелері көрсеткендей, зерттелінген ет өнімдерінің көрсеткіштері шекті рұқсат етілген концентрация мөлшерінен асқан жоқ, яғни санитарлық талаптарға сай. Сондықтан, НАССР жүйесін өндіріске енгізу жоғары сапаға жетудің бірден-бір жолы болып табылады.
21-25 341
Аңдатпа
Бұл мақалада Жердің тиімді сәулеленуі арқылы сүт салқындату қондырғысында жүргізілген эксперименталды тәжірибелік зерттеудің нәтижелері келтірілген. Эксперименттердің нәтижелері бастапқы кезеңде радиатор бетінің температурасы қоршаған ортаның температурасынан 2°C төмен екенін көрсетті. Сорғыны қосқаннан кейін және салқындатқыш радиатор арқылы өткеннен кейін, радиатордың бетінің температурасы атмосфералық ауадан 3°C жоғары көтеріледі. Таңғы уақытта атмосфералық ауа температурасы жоғары көтеріледі сәйкесінше радиатордың да, аккумулятордағы суды салқындату процесі тоқтайды. Алынған нәтижелерден түнгі радиациямен салқындататын радиатор жұмыс істейді және суық аккумулятордағы су атмосфералық ауаға жақын температураға дейін салқындатылады.
25-30 351
Аңдатпа
Мақалада ішектің шырышты қабығының атрофиясын тудыратын целиакия созылмалы ауруының себебі қарастырылады, соның салдарынан ішекке қоректік заттарды сіңіруге және қорыту қиынға соғады. Бұл ауруды емдеудің жалғыз жолы - глютенсіз диетаны қатаң және өмір бойы сақтау. Алынған жаңа нан-тоқаш өнімдерінің рецептурасындағы бидай ұнының глютені жоқ, әрі құрамы тағамдық, биологиялық заттарға бай және оның құрамына бидай крахмалы, амарант және нут ұны кіреді.
30-35 484
Аңдатпа
Мақалада жылқы етінен, құс етінен, баклажаннан жасалған турамадан ет-өсімдік жартылай фабрикаттарының рецептурасын әзірлеу мақсаты қойылған. Ет және өсімдік шикізатынан жасалған модельдік үлгілердің тәжірибелік рецептуралары жасалды. Турама үлгілерінде pH зерттелген, дайын тәжірибелік өнімдерде органолептикалық көрсеткіштер мен шығымы анықталған. Эксперименталдық зерттеулер нәтижесінде шикізаттың оңтайлы арақатынасы бар ет-өсімдік котлеттерінің рецептурасы орнатылған.
35-40 303
Аңдатпа
Бүгінгі күні суды өңдеудің технологиялық сызбасын жетілдіру талап етілуде. Мақалада сүт өнеркәсібі кәсіпорындарында су өңдеу жүйесінің негізгі мәселелерін зерттеу нәтижелері келтірілген. Сүт өнімдері өндірісінде перспективасы басым суды сүзудің механикалық, реагентті, тотықтырғыштық, адсорбциялық, ион алмасу әдістері, сондай-ақ мембраналық сүзу әдістері, су дайындауға арналған электродиализдік қондырғылар зерттелді. Әдістерді талдау суды өңдеу жүйелерінің кемшіліктерін анықтауға және оларды жетілдіру жолдарын ұсынуға мүмкіндік берді.
41-47 835
Аңдатпа
Бұл мақалада сиыр және жылқы сүттерінен жасалынған балмұздақтардың физико-химиялық қасиеттері және масс-спектрометре ICP-MC қондырғысы көмегімен осы өнімдердің күлінің рентгенограммасы және спектрограммасы жасалынып олардағы минералды мөлшерлері зерттелінген. Зерттеулер нәтижесі көрсеткендей жылқы сүттерінен жасалынған балмұздақтағы сутегі белсенділігі (рН) сиыр сүттерінен жасалынған балмұздақтан 0,09 пайызға аз болып шықты. Сонымен қатар жылқы сүттерінен жасалынған балмұздақта әліз байланысқан су мөлшерінің шамасы сиыр сүттерінен жасалынған балмұздақтағы әліз байланысқан су мөлшерінің шамасынан бір шама артық екені анықталынды. Зерттеулер көрсеткендей жылқы сүттерінен жасалынған балмұздақ физико-химиялық қасиеттері және минералды заттар құрамы жағынан дәстүрлі сиыр сүтінен жасалынатын балмұздақтан кем емес екені, ал кейбір минералды заттар жағынын (кальций, фосфор, селен, темір және алюминий) асып түсетіні дәлелденді.
47-52 452
Аңдатпа
Мақала жергілікті бақша дақылдарын пайдалану тиімділігін жоғарылату мәселесін шешуге арналған. Қауын мен қарбыз концентраттарын алып, оларды қоспа ретінде кондитер өнімдері, десерт, балмұздақ және өнімдердің өндірісінде қолдануға ұсынылады. Қауын мен қарбызды өңдеу саласындағы ғылыми зерттеулердің шолуы жүргізілген. Бақша дақылдары (қауын мен қарбыз) жоғары тағам құндылығы мен биологиялық белсенді заттардың жиынтығына ие, олар адам ағзасына емдік есер береді. Қауын мен қарбыз концентраттарының технологиясы құрастырылды. Зертханалық жағдайда олардың органолептикалық көрсеткіштері және физика-химиялық құрамы анықталды. Қауын мен қарбыз концентраттары тәтті дәміне ие болғандықтан, кондитер өнімдері, десерт, балмұздақ және өнімдердің рецептураларында қант мөлшерін төмендетуге болады.
52-56 271
Аңдатпа
Тағам өндірістеріндегі объектілер мен процестерге математикалық модельдеуді кеңінен қолдану қажеттілігі көрсетілген. Объектілер мен процестерді компьютерлік модельдеудің мысалдары және математикалық модельдердің негізгі процестері келтірілген. Лимон, Апорт, Столовка алмаларынан берілген параметрдегі композитті шырын алу мысалы келтірілген. Нәтижесінде, Microsoft Excеl бағдарламасында перспективті-нормативті модельдеу әдісін қолдану арқылы титрлеу қышқылдығы 0,3%, С дәрумені 0,02% болатындай шырындардың қосылатын пайыздары есептелді.
56-61 362
Аңдатпа
Мақалада «Экоуниверсал 1203-32» маргарин мен арнайы бағыттағы «Оilprime 1003-32» майын қайнатпалы пряникті дайындауда қолдану және дайын өнімнің сапасына әсерін бақылау эксперименттерінің нәтижелері көрсетілген. Жүргізілген сынақ пісіру негізінде қосылатын «Экоуниверсал 1203-32» маргарин мен арнайы бағыттағы «Оilprime 1003-32» майының оңтайлы пайыздық арақатынасы таңдалды және дайын өнімге бірқатар талдаулар жүргізілді. Пісірілген қайнатпалы пряниктің сапасы көзмөлшерлік, физика-химиялық және микробиологиялық көрсеткіштері бойынша бағаланды, зерттеу нәтижелері кестелерде жинақталды.
62-66 297
Аңдатпа
Стaтиcтикaлық өңдeу жүгepi дәндepiн өндipу нәтижeлepiн тeмпepaтуpa мeн өндipу уaқытынa cәйкecтeндipiп, өнiмнiң биологиялық жәнe тaғaмдық құндылығын apттыpa отыpып тeхнологиялық пpоцecтepдi оңтaйлaндыpудың пapaмeтpлepiн мaтeмaтикaлық cипaттaп, ғылыми нeгiздeугe мүмкiндiк бepдi. Зерттеу нәтижелері 24°C температурасында өсіру кезінде антиоксидантты белсенділік 18 және 30°C-тан жоғары болғандығын көрсетеді. 24°C температурада, 5-ші күндегі барлық гибридтерде антиоксиданттар максималды белгіге жетеді. Зерттелген гибридтердің «Арман 689» жүгерінің бесінші күні 24 °C температурасында АО бақылаумен салыстырғанда 3,1 есеге (68%) артты. Сонымен қатар, «Тұран 480 СВ» гибридінде - 3,2 есеге (68,7% -ға), «Турген 5/87» гибридінде - 4,2 есеге (76% -ға) өсті. «Тұран 480 СВ» және «Турген 5/87» гибридтерімен салыстырғанда, «Арман 689» гибридінде АО мөлшері 1,3 және 1,03 есе, тиісінше 22,8 және 2,9% жоғары болды. Алынған нәтижелер бойынша математикалық әдіс арқылы жүгерінің өну моделі құрылды.
67-71 268
Аңдатпа
Сенсорлық технологияны пайдалану барысында ең жақсы нәтижелер материалдардың және киімдердің түстік, жылусақтағыштық қасиеттерін анықтауда алынған. Эксперименттік жолмен алынған материалдардың киімдердің, деформацияның түстік сипаттамалары муар және тензорлық талдау әдістерінің көмегімен табылған аналитикалық көріністермен жақсы сәйкестікті көрсетті.
71-77 276
Аңдатпа
Жұмыcта іpімшік өндіpіcіндe қoлданылатын тoпинамбуpдан дайындалған биoлoгиялық қocпалаpдың cапаcына ультpадыбыcпeн өңдeудің әcepі зepттeлді. Мақалада cүт өнімдepінің тағамдық жәнe cапалық құндылығын аpттыpу мақcатында ББЗ peтіндe тoпинамбуpды қoлданудың ғылыми-тeхникалық нeгіздeмecі көpceтілгeн. Ультpадыбыcпeн өңдeуді пайдалану баpыcында өндіpіcтік пpoцecтің жылдамдығының аpтуы ғана eмec, экcтpакциялау әдіcінің баcқа түpлepімeн cалыcтыpғанда нeгізгі өнімнің шығуының аpтуы байқалған. Зepттeу жұмыcтаpын жүpгізу баpыcында 65 Гц жәнe 9 циклдық жиіліктe 2 минут бoйы жүpгізілген ультpадыбыcтық өңдeу жұмыcтаpы өнімнің cақталу мepзімін аpттыpып қана қoймай, тoпинамбуp түйнeгінeн алынған ББЗ cапаcын да жақcаpтады. Жаңа тeхнoлoгияның тағам өндіpіcіндe қoлданылу мүмкіндігі қаpаcтыpылған.
77-82 348
Аңдатпа
Бұл құрамында глютені азайтылған сыра өндірісінде балама шикізат ретінде қарақұмық уытын қолдану мүмкіндіктері қаралды. Жұмыс барысында шикізатты салу теңдігі, температура режимі және гидромодульдің кептелуі орнатылды. Қарақұмық уытының мөлшері салынған шикізаттың 35%-ын құрайды; затордың гидромодулі - 4. Арнайы түрдегі сыра өндірісі үшін сусланы салу теңдігі мен температуралық үзілісінің физика-химиялық, органолептикалық көрсеткішіне әсері талданды. Суслоның оптималды физико - химиялық көрсеткіштері бойынша рН, түстілігі және экстрактивлігі 5.1, 17.4, 17.2 үлгісінде таңдалынып алынды. Дайын өнімдегі дәстүрлі шикізатты ауыстыру, өнім құрамындағы глютен мөлшерін төмендететіні аңықталды.
83-86 337
Аңдатпа
Өсірілген тритикале негізінде дәнді қоспаларды экструдирлеу қарастырылды. Зерттелетін қоспалардың термиялық ыдырауы кезінде түзілетін ылғалдың булануына сәйкес келетін температуралық аймақтар алынған өнімдердің ылғалдылығының төмендігін және тиісінше оларды ұзақ сақтау перспективаларын ескере отырып, атап өтілді. Толтырылған экструдирленген дәнді өнімдер жақсы тәтті дәмі бар дамыған кеуекті құрылыммен алынады, түсі бойынша сарғыш реңкпен.
ТОҚЫМА ЖӘНЕ КИІМ ТЕХНОЛОГИЯСЫ, ДИЗАЙН
87-92 311
Аңдатпа
Бұл мақалада шамдарды салыстыру арқылы олардың энергетикалық тиімділігі анықталды. Қазіргі таңда жарықдиодты шамдар көшбастап тұр. Дәстүрлі көздердің орнына жарықдиодты жарықтандыру арқылы қол жеткізілген үнемдеу шамдар шамдарымен салыстырғанда шамамен 93%-ға тең болуы мүмкін; Галоген шамымен салыстырғанда 90% және флуоресцентті лампалармен салыстырғанда 66% тиімділігі анықталды. Жарық диодты шам 50 мыңнан астам сағатты пайдаланғаннан кейін тіпті оның жарықтығын сақтайды. Жарқыраған шамның орташа уақыты 1000 (1500) сағат, ал флуоресцентті сағат шамамен 6000 сағатты құрайды. Іс жүзінде 8 сағ шамасында күнделікті СИД шамдарын қолдансаңыз, оларды 16-17 жылға ауыстыруға тура келеді. Люминесцентті лампалармен салыстырғанда энергияны үнемдейтін СИД шамдарында улы заттар немесе зиянды газдар жоқ. Бұдан басқа, олар ультракүлгін сәуле туғызбайды, ұзақ уақыт бойы адамға зиян келтіреді. Ультракүлгін сәулелердің эмиссиясының болмауы басқа артықшылығына әкеледі - олар ультракүлгін сәулеленуге сезімтал көптеген жәндіктердің түрлерін тартпайды.
92-97 336
Аңдатпа
Бұл мақалада авторлар Қашаған және Мартыш кенорындарынан мұнайдың негізгі физикалық-химиялық көрсеткіштерін зерттеу нәтижелерін келтіреді. Мұнайдың қату температурасын, кинематикалық тұтқырлығын, фракциялық құрамын, Қашаған және Мартыш кен орындарынан мұнайдағы механикалық қоспалардың, тұздар мен күкірттің құрамын қамтитын негізгі физикалық-химиялық сипаттамалары келтіріледі. Жүргізілген зерттеулер негізінде екі кен орнының мұнайы негізгі физика-химиялық көрсеткіштер бойынша ГОСТ сәйкес келеді деген қорытынды жасалды. Екі кен орнының мұнай қасиеттеріне салыстырмалы талдау жүргізілді. Мұнай тұздарының екі кен орнынан салыстыру көрсеткендей, Мартыш кен орнындағы мұнай тұздары Қашаған кен орнындағы осы көрсеткіштен асып түседі, бірақ ГОСТ да сәйкес келеді.
97-104 364
Аңдатпа
Электр өткізгіш тоқыма материалдары мен бұйымдары қазіргі уақытта статикалық электр, электромагнитті экранирленумен және электромагнитті сәулеленумен байланысты проблемаларды шешу үшін қолданылады. Олардың электрофизикалық сипаттамаларын, өткізгіштігінің сипатын зерттеу олардың маңызды мәні бар электр параметрлерін болжауға мүмкіндік береді. Бұл жұмыс тұрақты антистатикалық қасиеттері бар электр өткізгіш тоқыма материалдарын маталар құрылымына электр өткізгіш иірімжіпті енгізу арқылы өндіру мүмкіндігін көрсетеді. Зерттеу нәтижелері полиэфирлі маталарды жиі жуудың әсерінен болатын және композициядағы әртүрлі электр өткізгіш жіптердің саны бар электр өткізгіш иірімжіптер мен маталардың электро-физикалық сипаттамаларын зерттеуге бағытталған.
ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ СЕРВИС
105-113 343
Аңдатпа
Мақалада әлеуметтік міндеттерді шешуді қамтамасыз ету, әлеуметтік инфрақұрылымды дамыту мақсатында нарықтық экономика жағдайында корпоративтік құрылымдардың экономикалық шоғырлануын мемлекеттік реттеу процестерін зерттеу нәтижелері берілген. Өндірісті шоғырландыру процесі, филиалдарды құру, фирмаларды сіңіру және біріктіру экономиканың тиімділігін арттыруға байланысты заңды және объективті процесс ретінде қарастырылады. Экономиканы толық ырықтандыруға жарияланған бағыт және мемлекеттің араласуының толық болмауы іс жүзінде мемлекеттің осы процестерді реттеуге, халықаралық аренада ұлттық бизнесті қолдауға және бизнестің мүдделерін қорғау көрсетілген.
113-118 563
Аңдатпа
Аталған мақалада компанияның меншікті капиталы құрылымы және компанияның қаржылық тұрақтылығын нығайту жолдары талданады. Кәсіпорынның қаржылық жағдайына капитал құрылымы айтарлықтай әсер етеді, ол осы саладағы талдаулық зерттеулер жүргiзуде қажеттi болып табылады. Ұйымның қаржылық тұрақтылығын бағалау ерекшеліктерін зерттеу. Автор ұйым капиталының динамикасын және құрылымын 2015-2017 жылдарға арналған талдауды, өз қаржы ресурстарын қалыптастыру көздерін келтіреді және капиталдың кірістілігін есептейді. Талдаудың негізінде компанияның қаржылық тұрақтылығын нығайту жолдары ұсынылды.
119-123 486
Аңдатпа
Мақалада Қазақстан Республикасының аумағында қонақжайлылық индустриясына инновациялық менеджментті енгізудің психологиялық аспектілері қарастырылады. Тақырыптың өзектілігі Қазақстандағы қонақ үйлерді тиімді басқаруды талдау және Кайзен мен контексінде қонақжайлылық индустриясында инновациялық басқару тәжірибесін қолдану мүмкіндігі. Жапония мен Қазақстандағы жұмысшылардың психологиялық портреттерін салыстыру, сондай-ақ, Алматыдағы жетекші қонақ үйлердің бірі «Grand Voyage» менеджерінен алынған сұхбат, Қазақстандағы қонақжайлық индустриясында басқарудағы инновацияны тиімдірек іске асыруға мүмкіндік береді.
БІЛІМ БЕРУДЕГІ ИННОВАЦИЯЛАР
124-128 313
Аңдатпа
Мақалада химия саласындағы интернационалдық терминдердің теориялық негіздері, сондай-ақ студенттердің лингвистикалық құзыреттілігін жетілдіру мақсатында интернационалдық лексикамен жұмыс істеудің әдістемелік тәсілдері ашылады. Мақаланың тәжірибелік құндылығы-авторлардың "Органикалық заттардың химиялық технологиясы" мамандығы үлгісінде интернационализм-терминдердің құрылымдық-семантикалық ерекшеліктерін студенттердің кезең-кезеңімен меңгеруі үшін жаттығу тапсырмаларын әзірлеуін ұсынды.
128-132 3933
Аңдатпа
Мақалада Қазақстан Интернет-провайдер жүйесіне талдау жасалынған. Интернет провайдар ұғымының анықтамасы, олар ұсынатын қызмет көрсетулер, интернет-провайдерлер типтері келтірілген. Қазақстандағы интернет-провайдерлер қызметі туралы ақпараттар келтіріліп, қазіргі таңда қолданыстағы интернет-провайдерлер тізімі ұсынылған. Интернет-провайдерлерді таңдауға ұсыныстар берілген. Аталған ұсыныстар Қазақстандағы интернет-провайдер қызмет жүйесіне жылдам бағдарлануға және таңдауға мүмкіндік береді.
ӘЛЕУМЕТТІК-ГУМАНИТАРЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР
133-138 269
Аңдатпа
Мақалада қазақ тілінде оқитын студенттердің орыс тілін оқыту барысында әлем картинасын қалыптастырудағы концептердің мүмкіндіктері сипатталған. Концепт теориясының - призмасы арқылы "тамақтану" сөзін қарастыруда әртүрлі интерактивті формалар қолданылды. Концепті зерттеу халықтың менталитетін, мәдениетін жақсы түсінуге, осы халықтың көзқарасымен әлемнің бейнесін көруге мүмкіндік береді. Бұл бір жағынан, осы терминнің қызмет ету саласын кеңейтеді, екінші жағынан, студенттердің сөздік қорын байытады.
ISSN 2304-568X (Print)
ISSN 2710-0839 (Online)
ISSN 2710-0839 (Online)