ТАҒАМ ЖӘНЕ ҚАЙТА ӨҢДЕУ ӨНЕРКӘСІБІНІҢ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
Бұл мақалада зертханалық жағдайда макаpoн өнімдеpінің құpамына дәстүpлі емес шикізат pетінде қoсүйлі қалақай ұны мен жүгеpі ұнын қoсу аpқылы дайындалған қамыpдың pеoлoгиялық және дәpумендік құpамы зеpттелді. Осыған дейінгі қoсүйлі қалақайды зеpттеу нәтижелеpі өсімдік құpамында каpотин, кальций, құмыpсқа қышқылы және де пантенон қышқылының біpаз мөлшеpі баp екендігін көрсетті. Бұл көрсеткіштер жаңа рецептурамен дайындалған макаpон өнімдеpінің дәpумендік құpамын жақсаpтуға жақсартатынын көрсетеді. Қосүйлі қалақай ұнтағын қосып дайындалған макарон қамырының реологиялық көрсеткіштері, дәрумендік құрамы зерттеу қорытындысы бойынша рецептураға 20% жүгеpі ұны мен 2% қoсүйлі қалақай (Urtica dioca L) ұнтағы қoсылған үлгінің көрсеткіштері жақсы екендігі анықталып, тиімді үлгі бoлып бекітілді.
Мақалада тағамдық құндылығы жоғары құрама жем Алу технологиясында кондициялық емес астық пен ауыл шаруашылығы шикізатын қайта өңдеудің жанама өнімдерін кешенді қайта өңдеу қарастырылады. Лактозаның 0,5% ерітіндісі болған кезде тұтас ұнтақталған соя ұны мен соя бұршақтарын қайта өңдеу қалдықтарына негізделген полиштамм сүт қышқылы ашытқысымен жемді өңдеу әдісі ұсынылады. Азық биоферментациясының оңтайлы режимдері орнатылды: РН – 5,2, қоршаған орта температурасы – 25°С. Дайын өнімде редукциялайтын заттардың 23,3% - ға, шикі протеиннің 12,8% - ға дейін ұлғаюы байқалды.Құрама жем өндіруде ұсынылып отырған тәсіл кондицияланбаған бидай дәнін қайта өңдеуге, ақуыз массасын алуға, Өндіріс қалдықтарын – соя шротын кәдеге жаратуға, осылайша қоршаған ортаны ластау көздерін жоюға мүмкіндік береді.
Сүйекті қайта өңдеу ет өнеркәсібінің қалдықтарын ұтымды пайдаланудың өзекті міндеті болып табылады. Ірі қара малдың сүйектерін кәдеге жарату әртүрлі әдістермен жүзеге асырылуы мүмкін. Сүйек шикізатын өңдеу үшін механикалық өңдеу, химиялық гидролиз, ультрадыбыстық өңдеу және т.б. Өңделген ет-сүйек шикізаты ет-сүйек пастасына аскорбин қышқылы (0,05 м, 1 сағ, 25ºС) және пепсин (рН 2,0, t=10...40ºС, τ=1...8 сағ) химиялық әсер етеді. Бұл ет және сүйек пастасындағы сүйек бөлшектерінің массасын 70% азайтуға мүмкіндік береді. Ферментті өңдеуге ұшыраған ет және сүйек пастасын ет өнімдері технологиясында қолдануға болады.
Бұл мақалада иммундық жүйені реттейтін әсері бар мармелад өнімдеріне арналған құрама бөлік ретінде олардың пайдалы қасиеттерін зерттеу мақсатында жергілікті дәрілік шикізаттағы дәрумендер, полифенолдар, антиоксиданттар (қызылмия тамыры, шайқурай, шырғанақ жапырақ-тары, зімбір тамыры, бүрген, шашыратқы, өгейшөп, жалбызтікен тамырлары, андыз тамыры, мың-жапырақ, шетен жидегі, итмұрын жидегі, зығыр тұқымдары) құрамын зерттеу нәтижелері көрсе-тілген. Жүргізілген зертханалық зерттеулерге сәйкес, шырғанақ пен шайқурай жапырақтарында полифенолдардың көп мөлшері (сәйкесінше 60,02% және 12,82%), антиоксиданттар (3,61 мг/100 г және 2,49 мг/100 г) және В дәрумендерінің көп бөлігі (шырғанақ жапырақтарында В₂ дәрумені 0,777 мг/100 г, ал шайқурайда 0,088 мг/100 г, В₅ - сәйкесінше 1,506 мг/100 г және 0,061 мг/100г, шырғанақ жапырақтарында В₆ - 0,680 мг/100 г және шайқурайда 0,427 мг/100 г) болды. Итмұрында (4,355 мг/100 г) және шайқурайда (4,314 мг/100 г) С дәруменінің жоғары мөлшері анықталды. Шырғанақ жапырақ-тарында аскорбин қышқылының мөлшері 1,409 мг/100 г құрайды, бұл шайқураймен салыстырғанда 67%-ға аз. Осыған байланысты мармелад кондитерлік өнімдеріне иммундық жүйені реттейтін әсер беру үшін ең перспективалы шикізат шырғанақ жапырақтары мен шайқурай болып табылады.
Жаздың ең ыстық кезеңдерінде суытуагентінің конденсация қысымын төмендету үшін, жеміс-терді сақтау камерасы бар салқындату жүйесі ұсынылған,ол ыстық кезеңде алдын ала түнде радиа-циялық салқындату көмегімен салқындатылған конденсация жылуын жылутасығышқа бұра-ды,конденсация жылуы жылутасығышқа жіберіледі.Жүйенің элементтерінің негізгі сипаттама-ларын анықтау әдісі және оның тәуліктік энерготұтыну есебі ұсынылған. Жүргізілген есептеу R404a суытуагентін пайдалану кезінде, номиналды суық өнімділігі 10 кВт болған кезде, ұсынылған жүйе Шымкент қаласының климаты жағдайында қарапайым бу компрессиялық тоңазытқыш машинасы-мен салыстырғанда тәуліктік энергия тұтынуды 6,5%-ға төмендетуге мүмкіндік беретінін ,конден-сация температурасын +32,9 С-қа төмендететінін көрсетті.
Мақалада ашытқысыз қамырдың қолданылған ұнның қасиеттеріне байланысты өзгеретін құрылымдық-механикалық сипаттамаларын зерттеу нәтижелері ұсынылған. Қамыр бірінші және екінші сұрыпты бидай ұнынан әр түрлі тәсілмен ион-озондалған суды қолдана отырып дайындалды: ашытуды белсендірмей, сарысу ұнтағын қосқанда, табиғи ашытқымен, сонымен қатар сарысу ұнта-ғы қосылған табиғи ашытқымен. Сынақ нәтижелерін өңдеу қамырдың серпімді-пластикалық дефор-мациясы қамырдың құрамына (рецептурасына) байланысты екенін анықтауға мүмкіндік берді. Бірін-ші сұрыпты ұннан жасалған қамырдың деформациясының негізгі шыңы 21,50 сек дейін, ал екінші сұрып – 10,20 сек дейін байқалды, ал серпімді-пластикалық деформация күші 50 Н-ге тең болды.
Мақалада жергілікті дәстүрлі және дәстүрлі емес шикізатқа негізделген жаңа функционалдық тағамдарды жасау туралы мәліметтер ұсынылады. Тағамдық снек құрамының бірегейлігі тағам құрамында құрғақ бие мен түйе сүтінің, сондай-ақ жеміс-көкөніс езбелерінің, лакто және бифи-добактериялардың құрғақ штаммдарының, фукоиданның және тағамдық және биологиялық құндылығы жоғары басқа құрам бөліктердің болуымен байланысты. Снек тағамының тағамдық және биологиялық құндылығының химиялық құрамын бағалау олардың мақсатты антиоксидантты, детоксикациялау және иммуностимуляциялы қасиеттерін көрсетеді. Функционалдық пайдалануға арналған снектік тағамдар жалпылама халық топтарына, оның ішінде альпинистерге, азаматтық және әскери авиация ұшқыштарына, спортшыларға, сондай-ақ төтенше жағдайлар мен адам денсаулығына кері әсер ететін жағдайларда қолдануға ұсынылады.
ТОҚЫМА ЖӘНЕ КИІМ ТЕХНОЛОГИЯСЫ, ДИЗАЙН
Бұл мақалада жоғары жылу өткізгіштігі бар сүңгуір костюмдері бойынша инновациялық әзірлемелерге талдау жүргізілді. Спортшы және ғалым Джек О'ниллдің әзірлемелерінің мысалдары, сонымен қатар Якопо Буонджорно басшылығымен Массачусетс технологиялық институтындағы американдық химиктердің инновациялық әзірлемелері келтірілген. Талдау барысында костюмнің жылуға төзімділігін арттыру үшін көптеген қызықты заманауи әзірлемелер анықталды. Әзір-леушілер химиктермен бірге зерттеу негізінде неопренді маталардың тесіктеріне ұсақ химиялық элементтерді енгізеді, осылайша қажетті жылу кедергісіне, икемділікке және беріктікке жетеді. Талдау барысында неопрен гидрокостюмдері ғана емес, сонымен қатар эко-костюмдер саласындағы соңғы әзірлемелер де зерттелді. Бұл көбіктенетін материал әктастан жасалады, себебі бұл табиғи материал гидрокостюмдерге қоршаған ортаға теріс әсерін болдырмауға мүмкіндік береді.
Бұл мақалада Marvelous Designer, AutoCAD және CLO 3D үш өлшемді модельдеу бағдарламасын қолдана отырып, ұлттық сәндік элементтері бар заманауи киімдерді модельдеу және жобалау нәтижелері көрсетілген. Сондай-ақ Marvelous designer (MD) CLO 3D автоматтандырылған жүйелердің функциялары мен шамасы қарастырылған. Әшекеймен киімді модельдеуде осы автоматтандырылған жүйелер қолайлы деген қорытынды жасалды.
Мақала республиканың түрлі генотипті ешкілерінің жүнінен алынған түбітті бояу технологиясы негізінде түбіттің технологиялық қасиеттерін зерттеу және бағалауға арналған. Талшықтар зертханалық жағдайда итальяндық бояғыштармен боялды. Түбіт талшықтарының боялу қарқын-дылығының тәуелділігі екінші және үшінші дәрежелі көпмүшелік теңдеулермен сипатталады. Ешкі түбітінің талшықтары жақсы және тегіс боялу қасиетіне ие, сондай-ақ стандартты тәртіптерде боялудың жақсы көрсеткіштерін көрсетті.
ISSN 2710-0839 (Online)