Асқабақты-сүт йогуртының тұтынушылық қалауын иерархиялық талдау әдісімен бағалау

Әр түрлі саладағы зерттеулер мен басқару жұмыстарының елеулі мәселелерінің бірі күрделі жүйелердің көпфакторлы талдауына байланысты. Көпфакторлы мәселелердің шешімі әртүрлі локальды критерийлер мен альтернативалардың басымдықтарын реттілікпен орналастыруды талап етеді, мәселен маңыздылық коэффициентін анықтау. Мақалада бие және сиыр сүтінің әртүрлі пропорциалы құрамаланған қоспасына асқабақ жұмсағын қосып әзірленген йогурт өнімінің нұсқаларына иерархиялық талдау әдісімен сапа көрскетіштерінің маңыздылық коэффииентін есептеу нәтижелері берілген. Әдістің мүмкіндіктері тұтынушының өнім сапасын қабылдаудың жалпы сипаттамасындағы әрбір жеке көрсеткіштің маңыздылығын сараптамалық бағалау арқылы көрсетілген. Органолептикалық бағалауды жүргізу кезінде иерархиялық талдау әдісін қолдану бірнеше маңызды қорытындылар жасауға мүмкіндік берді. Біріншіден, иерархияларды талдау йогуртты қабылдаудағы органолептикалық басымдықтың салмағын белгілеу кезінде ескерілетін ең маңызды көрсеткіш дәмдік көрсеткіш екенін көрсетті. Оның салмақ коэффициенті (0,717) өнімді жалпы қабылдаудың 41,7% құрады және басқа органолептикалық көрсеткіштерден әлдеқайда озып кетті. Келесі кезекте респонденттер консистенциясына (0,263) және сыртқы түріне (0,165) артықшылық берді. Ең төменгі салмақ коэффициенттері йогурттардың түсіне (0,098) және иісіне (0,066) берілді. Екінші жағынан иерархиялық талдау әдісі сарапшылар үшін №3 рецепті бар ең қолайлы йогуртты анықтауға және басқа рецепттер бойынша сарапшылардың қалауын анықтауға көмектесті.

Асқабақты-сүт йогуртының тұтынушылық қалауын иерархиялық талдау әдісімен бағалауйогурт, асқабақ, қышқылдық, тағамдық құндылық, суда еритін витаминдер, сақтау мерзімі, бие сүті, сиыр сүті

1. Гиноян Р.В., Назарова Н.Е., Бондарева Ю.Н. Технология производства йогурта функционального назначения, обогащенного смесью сухого порошка пророщенной пшеницы и пюре из черники и голубики //Вестник ВГУИТ. , 2018. -Т. 80. -№ 4. -С. 283–287. doi: 10.20914/23101202-2018-4-283-287

2. Канарейкина С.Г., Канарейкин В.И. Кисломолочный продукт из кобыльего молока функциональной направленности // Известия Оренбургского государственного аграрного университета, 2016. -№ 1(57). С. 189-192.

3. Канарейкина С.Г. Влияние паратипических факторов и режимов обработки на пригодность кобыльего молока для производства йогурта: дис. … канд. с.-х. наук. Уфа, 2007. 173 с.

4. Дмитрук Е. В., Ефимова Е. В., Шлемен М. М., Вырина С. И. Технологическая совместимость молока-сырья различных животных и его предельное соотношение в комбинированных смесях // Актуальные вопросы переработки мясного и молочного сырья, 2019.- № 13. -С. 76–84

5. Дунченко Н. И., Волошина Е. С., Гаврилова О. С., Безрукова Е. А. Прогнозирование показателей качества йогуртов // Молочная промышленность, 2018. -№ 8. -С. 29–30.

6. Канарейкин В. И., Канарейкина С. Г. Разработка йогурта из кобыльего молока для работников с вредными условиями труда // Нефтегазовое дело, 2015.- № 6. -С. 467–480.

7. Азық-түлiк шикiзатының және тамақ өнiмдерiнiң сапасы мен қауiпсiздiгi туралы нұсқаулығы. ҚР Yкiметінiң 2000 жылғы 29 қарашадағы 1783 қаулысымен бекiтiлген.

8. КО ТР 033/2014 «Сүт және сүт өнімдерінің қауіпсіздігі туралы» Кеден одағының техникалық регламенті.

9. «Халыққа арнайы қызмет көрсету орталығының қызметін бағалау»: Әдістемелік нұсқаулық / Аманбек Н., Мамаева Л.А., Исматуллаев С.Л., Искакова Ж.А. – Алматы, 2022. – 20 б.

10. Никитина Марина Александровна, Чернуха Ирина Михайловна. Применение метода анализа иерархии при оценке качества продуктов питания // Журнал Все о мясе. 2019. №5. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/primenenie-metodaanaliza-ierarhii-pri-otsenke-kachestva-produktovpitaniya (дата обращения: 19.09.2024).

11. Коробов Владимир Борисович, Тутыгин Андрей Геннадьевич Проблемы использования метода анализа иерархий и пути их решения // Экономика и управление, 2016.- №8 (130). URL: https://cyberleninka.ru/article/n/problemyispolzovaniya-metoda-analiza-ierarhiy-i-puti

12. Черкашин Александр Константинович. Математические аспекты реализации метода анализа иерархий // Информационные и математические технологии в науке и управлении, 2020. №1 (17). URL: https://cyberleninka.ru/article/n/matematicheskie-aspekty-realizatsii-metoda-analiza-ierarhiy (дата обращения: 19.09.2024).

13. Саати Т.Л. Принятие решений. Метод анализа иерархий. – М.: Радио и связь, 199. -88 с.

14. Саати Т.Л. Принятие решений при зависимостях и обратных связях: аналитические сети. – М.: Либроком, 2009.-126 с.

15. Гудков П.А. Методы сравнительного анализа. Учеб. пособие. – Пенза: Изд-во Пенз. гос. ун-та, 2008. 189 с.