Тары ботқасының байытуы

Биологиялық белсенді қосылыстары бар табиғи қоспалармен байытылған күнделікті қоректік өнімдерді функционалды тамақ өнімдері деп атайды. Тары – өте бағалы дәнді дақыл, ол төмен гликемиялық индексімен сипатталады және құрамында алмастырылмайтын аминқышқылдары, полифенолдар, витаминдер, калий, магний және т.б. бар. Сонымен қатар, тары өнімдері қатерлі ісік қаупін азайтуға мүмкіндік береді, целиакия ауруы, қант диабеті және глютенге төзбеушілікпен ауыратындарға оны тұтынуға кеңес беріледі. Ұсынылған жұмыста топинамбур, айва және қара өрік бөлшектерімен нығайтылған тары ботқасының үлгілері зерттелген. Үлгілер макро- және микроэлементтердің құрамы, сенсорлық және органолептикалық қасиеттері бойынша бағаланды. Талдау барлық үлгілердің тағамдық құндылығының жоғары деңгейін көрсетеді. Дегенмен, топинамбур бар үлгі ең қолайлы нәтижелерді, тамаша органолептикалық қасиеттерді және макро- мен микроэлементтердің жоғары мөлшерін көрсетті. Тары ботқасының минералды құрамы келесі екі әдіс арқылы анықталды: индуктивті байланысқан плазмасы бар масс-спектрометрия (ICP-MS) және сканерлеуші электронды микроскопия (SEM). Қарастырылған тары ботқасының сынамалары маңызды макро- және микроэлементтерден тұратын тағамдық құндылықты көрсетті: кальций (9,05-9,77 мг/кг), калий (16,29-21,17 мг/кг), фосфор (15,52-17,28 мг/кг), магний, (4,11-4,59 мг/кг), күкірт (0,49-0,66 мг/кг), кремний (0,46-0,62 мг/кг) және басқа элементтер. 

1. Селиванская И.А. Современное питание и функциональные продукты (2014). Зерновые продукты и комбикорма, Т. 55, №3, (2014). -С. 23-27.

2. Алибеков Р. С., Юнусова А. А., Бахтыбекова А. Р. Безопасность пищевых продуктов и система ХАССП в производстве обогащенного творога. //Вестник Алматинского технологического университета. №. 4, (2016).-С. 48-53.

3. Шегельман И. Р., Суханов Ю. В., Васильев А. С. Некоторые аспекты производства обогащенных пищевых продуктов. //Научные исследования: теория, методикаипрактика. (2018). -С. 148-149.

4. Капитонов В.С. Разработка технологии пищевых концентратов быстрого приготовления на основе растительного сырья автореф. дис. канд. наук: Красноярск, 2014. -23 с

5. Кунакова Р. В. и др. Здоровое питание XXI века: функциональные продукты питания и нутригеномика. //Вестник Академии наук Республики Башкортостан.Т. 21, №3, (2016): -С. 5-14.

6. Попов В. С., Сергеева С. С., Барсукова Н. В. Функциональные и технологические свойства зерна овса и перспективный ассортимент продуктов питания на его основе. //Вестник Казанского технологического университета. Т. 19, № 16, (2016): -С. 147-151.

7. Коденцова, В. М. Обогащение пищевых продуктов массового потребления витаминами и минеральными веществами как способ повышения их пищевой ценности. //Пищевая промышленность. № 3, (2014): -С. 14-18.

8. Liu, X., Wang, S., Pan, M., Tian, A., Chen, K., Qu, W., Ma, A. Effect of cooking methods on volatile compounds and texture properties in millet porridge. Food Chemistry: X,23, (2024). pp. 101652.

9. Sivasubramaniyan, V., Govindarajan, N., Senthilkumar, N. V. K., Kabeer, S. Effect of drying methods on the biochemical and functional qualities of ready to mix traditional pearl millet porridge (Pennisetumglaucum). International Journal of Nutrition, Pharmacology, Neurological Diseases,14(3), (2024). pp. 337-342.

10. Зотиков В. И., Сидоренко В.С., Грядунова Н.В., Вилюнов С.Д. “Потенциал проса вновых рыночных условиях”. //Зернобобовые и крупяныекультуры. Т. 1, № 45, (2023): -С. 5-11.

11. Saleh A. S. M., Zhang Q., Chen J., Shen Q., “Millet grains: nutritional quality, processing and potential health benefits” Comprehensive reviews in food sciece and food safety. Vol. 12, no. 3, (2013): pp. 281-295.

12. Bombom A., Kaweesi T., Walugembe F., Bhebhe S., Maphosa M. “Millets: Traditional “Poor Man’s” Crop or Future Smart Nutri-Cereals?”. Millets Rediscover Ancients Grain. (2023): pp. 1-15.

13. Кажибаева Г. Т., Мухамеджанова А. С., Исаева К. С. Использование проса в производстве функциональных продуктов питания. //Пищевые инновации и биотехнологии. – (2020): -С. 38-40.

14. Jaybhaye R. V. Pardeshi I. L., Vengaiah P. C., Srivastav P. P. Processing and technology for millet based food products: a review. //Journalofreadytoeatfood. Vol. 1, no. 2. (2014): pp. 32-48.

15. Баженова Т. С., Баженова И. А., Барсукова Н. В. Применение пшенной муки в производстве безглютенового бисквита. /XXI век: итоги прошлого и проблемы настоящего плюс. Т. 7, № 2, (2018): -С. 39-42.

16. Стаценко Е. С., Корнева Н. Ю. Новая технология пищевого концентрата-пудинга функционального назначения. //Дальневосточный аграрный вестник. T. 3, № 47, (2018): -С. 103-109.

17. Shariati M. A., Khan M. U., Hleba L., de Souza, C.K. Topinambour: Nutritional Value and its application in food products: An updated treatise. //Journal of microbiology, biotechnology and food sciences. Vol. 10., no. 6. (2021): pp. 4737-e4737.

18. Елисеева Т. Польза айвы – факты и доказанные наукой целебные свойства //Журнал здорового питания и диетологии. Т. 3, №. 17, (2021). -C. 27-31.

19. Алибеков Р.С., Габрилянц Ж., Алибекова Ж., Норов Ж. Антиоксиданты природного происхождения // Промышленные технологии и инжиниринг (2018). Международная научно-практическая конференция, Шымкент, 28 ноября 2018 года. Т. 2. (2018): – С.144-147.

20. Шингисов А. У., Кантуреева Г. О., Еркебаева С. У. Исследование минерального состава и физико-химических показателей сливы сорта "Венгерка Домашняя", культивируемой в южных регионах Казахстана. //Успехи современного естествознания. № 12. (2014): - С. 141-146.

21. Косаурова Л. К., Плынская Ж. А. “Особенности витаминного состава сливы”//Наука и образование: опыт, проблемы, перспективы развития. (2015): - С. 149-150.

22. Томпсон, М.М. и Уолш, Д.Н. Руководство по спектрометрическому анализу с индуктивносвязанной плазмой, М. Недра, 1988. – 78 с.

23. Спандияров, Е, Саржанова Г. С. “Определе-ние угла естественного откоса толокна "Тары"”//Механика и технологии. Т. 2, № 44, (2014): -С. 110-114.