Түйе етінен өнімінің тағамдық құндылығын зерттеу

Түйе етінің өнімдері жоғары функционалдық қасиеттері мен тағамдық құндылығына байланысты бүкіл әлемде қызығушылықты арттырады. Түйе етінен жасалған тағамдарда көптеген маңызды қоректік заттар, сондай-ақ адамның денсаулығы мен әл-ауқатына пайдалы болуы мүмкін биологиялық белсенді қасиеттері бар кейбір компоненттер бар. Түйе етінің өнімдерін тұтынушылардың денсаулығына пайдалы диеталық құндылығы мен биоактивті компоненттері анықталса, емдік-профилактикалық тағам ретінде пайдалануға болады. Ет тұтынушылары негізгі диеталық әдеттерін өзгертпестен пайдалы ет өнімдерін тұтынуды жөн көреді. Бұл көзқарас түйе еті нарығының дамуына ықпал етуі мүмкін. Бұл мақалада түйе етінің өнімін жұмсартуға әсер ететін тағамдық құндылықты зерттеу қарастырылады және талқыланады.  Түйе етін дәстүрлі емес ресурстың көзі ретінде пайдалану.  Өсімдік шикізатын қосу арқылы өнімнің тағамдық құндылығын арттыруға болады.  Тәжірибе үшін түйе етінің мұздатылған жағы пайдаланылды. Өсімдік шикізаты ретінде годжи жидектері мен розмарин тұзды ерітіндісі қолданылды. Тұзды ерітіндінің әсерінен ет құрылымы жұмсарып, оны жұмсақ етті.  Зерттеу барысында АТУ университетінің "Азық-түлік қауіпсіздігі ғылыми-зерттеу институтында" азық-түліктің тағамдық құндылығы көрсеткіштеріне талдау жүргізілді. Өнімнің физика-химиялық көрсеткіштері анықталды: ақуыздың массалық үлесі – 18,7%, май-2,71% және көмірсулар-48,75%. Сонымен қатар, көрсеткіштер ылғал ұстау қабілеті – 85,43±1,05%, май ұстау қабілеті - 90,76±0,90 деп анықталды. Аминқышқылдары мен май қышқылдарының құрамы да анықталды. Өнімнің құрамындағы аминқышқылдарының ең көп мөлшері аргинин - 2,211±0,885%, лизин - 2,088±0,710%, тирозин - 1,597±0,479%, фенилаланин - 1,597±0,479%, лейцин+изолейцин - 2,334±0,607%, валин - 1,843±0,737%, пролин - 3,317±0,862. Бұл аминоқышқылдар организмнің өсуінде, дамуында және адам денсаулығын сақтауда маңызды рөл атқарады. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, қосылған өсімдік шикізаты өнімнің биологиялық құндылығын сақтап қалды.

1. Варданян Л.Р., Айрапетян С.А., Варданян Р.Л., Арутюнян Р., Овсепян Г.Ю. Антиоксидантная активность листьев и ягод годжи (дерезы обыкновенной) // Химия растительного сырья. 2016. No.3. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/antioksidantnaya-aktivnost-listiev-i-yagod-godzhi-дерево-обыкновенное.

2. All about Goji Berry: both benefits and harms // Healthy Lifestyle Magazine «Long Summers» [Электронный ресурс] URL: https://dolgieleta.com/pravilnoe-pitanie/daryprivod/yagodt/yagody-godzhi.html.

3. Таева А. М. Создание композиции рассола для цельномышечных мясопродуктов // Инновации и инвестиции. -2016. №6. -С. 26-31

4. Arslan Duru, Asuman & Barıt, M. (2023). The effects of goji berry (Lycium barbarum L.) leaves on performance, meat lipid oxidation, digestive tract parts, and some blood parameters of broiler chickens. Journal of the Hellenic Veterinary Medical Society. DOI: 10.12681/jhvms.29995.

5. Шарыгина Я. И., Байдалинова Л. С. Использование экстрактов розмарина в качестве антиоксидантов в технологии замороженных мясных полуфабрикатов // Известия вузов. Пищевая технология. -2011. -№2-3. -С. 118-122.

6. R.M. Elsanhoty, S.S. El-Gohery, F.H. Badr, Cholesterol reduction in camel hump fat using bcyclodextrin. J. Verbr. Lebensm. 6, 183-189, (2011).

7. M. Shibani, R. Ringseis, M. Alkazali, O. Kerfakh, K. Eder, Concentrations of conjugated linoleic acids in milk and tissues from single-humped arabian camel (camelus dromedaries) kept under intensive standardized management, Afr. J. Agric. Res. 6 (15), 3470-3474, (2011).

8. Chan W (2004) Macronutrients in meat. In Jensen WK., Devine C and Dikeman M. (Eds.) Encyclopedia of meat science pp 614–618. Oxford, Elsevier Academic Press.

9. Siri-Tarino, P.W., Sun Q., Hu F.B., and Krauss R.M. 2010. Meta-analysis of prospective cohort studies evaluating the association of saturated fat with cardiovascular disease. Amer. J. Clini. Nutr. 91(3):535–546. doi: 10.1016/j.meatsci.2014.02.015

10. Sh. Y. Kenenbay, G. Raiymbek, I.T. Kadim, S. Al-Amri-Issa, Y. Alkindi Abdulaziz, B. Faye, S.K. Khalaf, R.W. Concentrations of nutrients in six muscles of bactrian (Camelus bacterianus) Camels. Journal of Camel Practice and Research 25, р. 109-121, (1 april 2018). ISSN: 0971-6777 (Издатель: Camel Publishing House). DOI: 10.5958/22778934.2018.00016.4

11. Mozaffarian, D., Micha R., and Wallace S. 2010. Effects on coronary heart disease of increasing polyunsaturated fat in place of saturated fat: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. PLoS Med. 7: e1000252. doi: 10.1371/journal.pmed.1000252

12. Kadim, I.T., Al-Ani M.R., Al-Maqbaly R.S., Mansour M.H., Mahgoub O., and Johnson E. H. 2011. Proximate, amino acid, fatty acid and mineral composition of raw and cooked camel (Camelus drom_edarius) meat. Brit Food J. 113(4):482–493. doi: 10.1108/00070701111123961

13. Raiymbek, G., Faye B., Kadim I.T., Serikbaeva A., and Konuspayeva G. 2019. Comparative fatty acids composition and cholesterol content in Bactrian (Camelus bactrianus) and dromedary camel (Camelus dromedaries) meat. Trop. Anim. Health Prod. 51:2025–2035. doi: 10.1007/s11250-019-01894-2

14. Raiymbek, G., Kadim I., Konuspayeva G., Mahgoub O., Serikbayeva A., and Faye B. 2015. Discriminant amino-acid components of Bactrian (Camelus bactrianus) and Dromedary (Camelus. dromedarius) meat. J. Food Compos. Anal. 41:194–200. doi: 10.1016/j.jfca.2015.02.006

15. Сарафанова Н. Лекарственные травы с эффектом транквилизаторов и антидепрессантов. Научная книга, 2017.-172 с.

16. Даников Н. Лекарственные специи для здоровья. Литрес, 2017. -356.

17. H.M. Sbihi, I.A. Nehdi, S.I. Al-Resayes, “Char -acterization of Ha-chi (Camelusdromedarius) fat extracted from the hump,” Food Chem.139 (1-4), 649654, August (2013).

18. Lagutin А.A.M.(2021). Moisture-binding ability of the meat product. Bulletin of Science, 1 (2 (35)), 144-148.

19. Blasbalg, T.L., Hibbeln J.R., Ramsden C.E., Majchrzak S.F., and Rawlings R.R. 2011. Changes in consumption of omega-3 and omega-6 fatty acids in the United States during the 20th century. Am. J. Clin. Nur. 93:950–962.