Иммундық жүйені реттейтін кондитерлік өнімдерді әзірлеу кезінде дәрілік шөптердің дәрумендік құрамын зерттеу

Бұл мақалада иммундық жүйені реттейтін әсері бар мармелад өнімдеріне арналған құрама бөлік ретінде олардың пайдалы қасиеттерін зерттеу мақсатында жергілікті дәрілік шикізаттағы дәрумендер, полифенолдар, антиоксиданттар (қызылмия тамыры, шайқурай, шырғанақ жапырақ-тары, зімбір тамыры, бүрген, шашыратқы, өгейшөп, жалбызтікен тамырлары, андыз тамыры, мың-жапырақ, шетен жидегі, итмұрын жидегі, зығыр тұқымдары) құрамын зерттеу нәтижелері көрсе-тілген. Жүргізілген зертханалық зерттеулерге сәйкес, шырғанақ пен шайқурай жапырақтарында полифенолдардың көп мөлшері (сәйкесінше 60,02% және 12,82%), антиоксиданттар (3,61 мг/100 г және 2,49 мг/100 г) және В дәрумендерінің көп бөлігі (шырғанақ жапырақтарында В₂ дәрумені 0,777 мг/100 г, ал шайқурайда 0,088 мг/100 г, В₅ - сәйкесінше 1,506 мг/100 г және 0,061 мг/100г, шырғанақ жапырақтарында В₆ - 0,680 мг/100 г және шайқурайда 0,427 мг/100 г) болды. Итмұрында (4,355 мг/100 г) және шайқурайда (4,314 мг/100 г) С дәруменінің жоғары мөлшері анықталды. Шырғанақ жапырақ-тарында аскорбин қышқылының мөлшері 1,409 мг/100 г құрайды, бұл шайқураймен салыстырғанда 67%-ға аз. Осыған байланысты мармелад кондитерлік өнімдеріне иммундық жүйені реттейтін әсер беру үшін ең перспективалы шикізат шырғанақ жапырақтары мен шайқурай болып табылады.

1. Докучаева Е.А., Сяхович В.Э., Богданова Н.В. Общая биохимия: Витамины: практикум. – Минск: ИВЦ Минфина, 2017. – 52 c.

2. Ламажапова Г.П. Физиология питания. Учебное пособие - М.: Мир науки, 2016. – 146 с.

3. Кукенов М.К.. Аверина В.Ю. и др. Лекарственные растения Казахстана и их исполь-зование. – Казахстан: Алматы: Ғылым, 1996. –344 с.

4. Abolfathi M.E., Tabeidian S.A., Shahraki A.D.F., Tabatabaei S.N., Habibian M. Ethanol extract of elecampane (Inulahelenium L.) rhizome attenuates experimental cold-induced ascites (pulmonary hypertension syndrome) in broiler chickens //Animal Feed Science and Technology, 2021. – Vol. 272. – P. 114755. https://doi.org/10.1016/j.anifeedsci.2020.114755.

5. Dyakova N.A., Gaponov S.P., Slivkin A.I., Belenova A.S., Karlov P.M., Lavrov S.V. Elaboration of an express technique for inulin extraction from the roots of elecampane (Inulahelenium L.) IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. – IOP Publishing, 2021. – Vol. 640. – №052021 P. 1-5. https://doi.org/10.1088/1755-1315/640/5/052021.

6. Lubsandorzhieva P.B., Rendyuk T.D., Dashinamzhilov Zh.B., Dargaeva T.D., Ferubko E.V. Pharmacognostic Study of Collection and Study of its Hepatoprotective Activity// Pharmacognosy Journal, 2021. – Vol.13,3. - P.713-721. https://doi.org/ 10.5530/pj.2021.13.91.

7. Anderson-Dekkers I., Nouwens-Roest M., Peters B., Vaughan E. ‘Chapter 17 - Inulin’. Handbook of Hydrocolloids (Third Edition). Ed. by G.O. Phillips and P.A. Williams. Third Edition. Woodhead Publishing, 2021. – 948 p. DOI: https://doi.org/10.1016/B978-0-12-820104-6.00015- 2.

8. Watson A.W., Houghton D., Avery P.J., Stewart C., Vaughan E.E., Meyer P.D., de BosKuil M.J.J., Weijs P.J.M., Brandt K. Changes in stool frequency following chicory inulin consumption, and effects on stool consistency, quality of life and composition of gut microbiota //Food hydrocolloids, 2019. – Vol. 96. – P. 688-698. https://doi.org/10.1016/j.foodhyd.2019.06.006.

9. Wu R., Yang J., Wang L., Xiujuan G. Physiological response of flax seedlings with different drought-resistances to drought stress// Acta Agric Boreali-Sinica, 2019.- Vol.34. - P. 145-153.

10. Conforti F.D., Davis S.F. The effect of soya flour and flaxseed as a partial replacement for bread flour in yeast bread// International Journal of Food Science and Technology, 2006. – Vol.41 (SUPPL. 2), P. 95-101. doi: https://doi.org/10.1111/j.1365-2621.2006.01410.x.

11. Rajiv J., Indrani D., Prabhasankar P., Venkateswara Rao G. Rheology, fatty acid profile and storage characteristics of cookies as influenced by flax seed (Linumusitatissimum)// J Food Sci Technol, 2012. – Vol.49, P.587–593. https://doi.org/10.1007/s13197-011-0307-2.

12. Bokov D.O., Sharipova R.I., Potanina O.G., Nikulin A.V., Nasser R.A., Samylina I.A., Chevidaev V.V., Kakhramanova S.D., Sokhin D.M., Klyukina E.S., Rendyuk T.D., Janulis V., Krasnyuk I.I., Bessonov V.V. Polysaccharides of crude herbal drugs as a group of biologically active compounds in the field of modern pharmacognosy: physicochemical properties, classification, pharmacopoeial analysis // Systematic Review Pharmacy, 2020. – Vol. 11. – №6. – P. 206-212. https://doi.org/10.31838/srp.2020.6.32.

13. Van der Gaag E.J., Hummel T.Z. Food or medication? The therapeutic effects of food on the duration and incidence of upper respiratory tract infections: a Review of the literature //Critical Reviews in Food Science and Nutrition. – 2020. – P. 1-14.

14. Bobinaitė R., Kraujalis P., Tamkutė L., Urbonavičienė D., Viškelis P., Venskutonis P.R. Recovery of bioactive substances from rowanberry pomace by consecutive extraction with supercritical carbon dioxide and pressurized solvents //Journal of Industrial and Engineering Chemistry, 2020. – Vol. 85. – P. 152-160.

15. Kajszczak D., Zakłos-Szyda M., Podsędek A. Viburnum opulus L.— А review of phytochemistry and biological effects //Nutrients, 2020. – Vol. 12. – №11.p 3398. https://doi.org/10.3390/nu12113398.

16. Yıldız R., Ekici H., Yarsan E. Antioxidant effects of viburnum opulus on streptozotocin-induced experimental diabetic rats //Journal of Applied Biological Sciences, 2020. – Vol. 14. – №2. – P. 124-135.

17. Pramono S. Utilisation and functional components evaluation of ginger //Ginger Cultivation and Its Antimicrobial and Pharmacological Potentials, 2020. – P. 1-14.

18. Amreen K., Shukla V., Shukla S., Rajagopal D., Kumar A.S. Redox behaviour and surface-confinement of electro active species of ginger extract on graphitized mesoporous carbon surface and its copper complex for H2O2 sensing //Nano-Structures & Nano-Objects, 2017. – Vol. 11. – P. 56-64. DOI:10.1016/j.nanoso.2017.06.004.

19. Myint M.M., Khine M.M. Determination of Bioactivities and Identification of Isolated Compounds from the Rhizome of Zingiber officinale Roscoe (Ginger)// Dagon University Research Journal, 2017. - Vol. 10 – P.85-93.

20. ГОСТ 31483-2012. Премиксы. Опре-деление содержания витаминов: B (тиаминхло-рида), B (рибофлавина), B (пантотеновой кислоты), B (никотиновой кислоты и никотинамида), B (пиридоксина), B (фолиевой кислоты), C (аскорбиновой кислоты) методом капиллярного электрофореза. - Введ. 2013-07-01.- М.: Стандартинформ, 2012.– 17 с.

21. Kukharenko A., Brito A., Yashin Y.I, Yashin, A.Y., Kuznetsov R.M., Markin P.A., Bochkareva, N.L., Pavlovskiy I.A., Appolonova S.A. Total antioxidant capacity of edible plants commonly found in East Asia and the Middle East determined by an amperometric method// Food Measure, 2020. – Vol.14. – P. 809–817. DOI: https://doi.org/10.1007/s11694-019-00329-8.

22. Murzahmetova M.K., Tayeva A.M., Baimaganbetova G.B., Nabiyeva Z.S., Kizatova M.Z., Kulazhanov K.S., Vitavskaya A.V. Antioxidant activity of breads // Research Journal of Pharmaceutical, Biological and Chemical Sciences, 2015. - Vol. 6. - I. 3. - P. 1020-1025.

23. Hernandez-Vazquez A.D.J., Garcia-Sanchez J.A., Moreno-Arriola E., Salvador-Adriano A., Ortega-Cuellar D., Velazquez-Arellano A. Thiamine Deprivation Produces a Liver ATP Deficit and Metabolic and Genomic Effects in Mice: Findings Are Parallel to Those of Biotin Deficiency and Have Implications for Energy Disorders // Journal of Nutrigenetics and Nutrigenomics, 2016. – Vol. 9 (5-6). - P. 287-299. - ISSN 1661-6758. DOI:10.1159/000456663.

24. Scimone C., Alibrandi S., Donato L., Giofre S.V., Rao G., Sidoti A., D'Angelo R. Antiretroviral treatment leading to secondary trimethylaminuria: Genetic associations and successful management with riboflavin // Journal of clinical pharmacy and therapeutics, 2020. – Vol. 46 (2). - P. 304-309. DOI: 10.1111/jcpt.13315.

25. Nizhenkovska I., Narokha V., Kuznetsova O. Effects of nicotinic acid on protein oxidative modifications in experimental chronic heart failure //Farmacia, 2018. - Vol. 66, 6. - P. 959-962. DOI: HTTP://DOI.ORG/10.31925/FARMACIA.2018.6.5.

26. Ceri N.G., Gulle K., Arasli M., Akpolat M., Demirci B. Protective Effect of Vitamin B5 (Dexpanthenol) on Nephropathy in Streptozotocin Diabetic Rats// Meandros medical and dental journal, 2021. – Vol. 22. - P. 53-56. DOI 10.4274/meandros.galenos.2021.65002.

27. Kumrungsee T., Zhang P., Chartkul M., Yanaka N., Kato N. Potential Role of Vitamin B6 in Ameliorating the Severity of COVID-19 and Its Complications// Frontiers in Nutrition, 2020. - Vol. 7. – P.1-5. Article № 562061. https://doi.org/10.3389/fnut.2020.562051

28. Mahmoodpoor A., Shadvar K., Sanaie S., Hadipoor M.R., Pourmoghaddam M.A., Saghaleini S.H. Effect of Vitamin C on mortality of critically ill patients with severe pneumonia in intensive care unit: a preliminary study // BMC Infectious Diseases, 2021. – Vol.21, 616. – P. 1-7. DOI: https://doi.org/10.1186/s12879-021-06288-0.

29. Cruz P.L., Moraes-Silva I.C., Ribeiro A.A., Machi J.F., de Melo M.D.T., dos Santos F., da Silva M.B., Strunz C.M.C., Caldini E.G., Irigoyen M.C. Nicotinamide attenuates streptozotocin-induced diabetes complications and increases survival rate in rats: role of autonomic nervous system// BMC Endocrine Disorders, 2021. – Vol.21. – P. 1-10. Article №133. DOI: 10.1186/s12902-021-00795-6.

30. Fricker R.A., Green E.L., Jenkins S.I., Griffin S.M. The Influence of Nicotinamide on Health and Disease in the Central Nervous System. //International Journal of Tryptophan Research, 2018. – Vol. 11. – P. 1-11. DOI: https://doi.org/10.1177/1178646918776658.

31. Абатуров А.Е., Волосовец А.П., Борисова Т.П. Медикаментозное управление окислительно восстановительным состоянием ор-ганизма при заболеваниях органов дыхания (часть 6) //Здоровье ребенка. Теоретическая медицина, 2018. – Т.13. - №8. - С. 783-796. DOI: 10.22141/2224-0551.13.8.2018.154160.