Шұжықтардың түс параметрлерін статистикалық талдау: spss бағдарламасында бір факторлы дисперсиялық талдау (one-way ANOVA) және Tukey тестімен өңдеу

Бұл мақалада шұжық өнімдерінің түс параметрлерін статистикалық өңдеу әдістерін қолдану арқылы талдау нәтижелері жан-жақты баяндалады. Зерттеудің мақсаты – бақылау және 3-8 % аралығында алма сығындысының ұнтағы қосылған күркетауық етінен пісірілген шұжық өнімдерінің T1, T2, T3 үлгілерінде ашықтық (L*) мәндеріндегі айырмашылықтарды анықтау болып табылады. Бұл зерттеуде SPSS бағдарламасындағы бір факторлы дисперсиялық талдау (One-Way ANOVA) және Tukey HSD жұптық салыстыру тесті пайдаланылды. ANOVA нәтижелері бойынша үлгілердің орташа мәндері арасында статистикалық тұрғыда маңызды айырмашылықтардың бар екені анықталды (p<0,05). Tukey тесті арқылы үлгілер гомогендік топтарға бөлініп, әрбір топ «а-с» аралығындағы латын әріптерімен белгіленді. Зерттеу нәтижелері шұжық өнімдерінің түс параметрлерін сипаттау мен бағалау барысында қолданылатын статистикалық әдістердің жоғары тиімділігін көрсетті. Алынған мәліметтер шұжық өнімдерінің сапасын арттыру және жаңа рецептураларды әзірлеу барысында қолдануға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, зерттеу нәтижелері студенттер, жас зерттеушілер мен азық-түлік өндірісі саласындағы мамандарға пайдалы болуы мүмкін. Бұл жұмыс азық-түлік өнімдерінің сапасын бағалау әдістерін жетілдіру және өнімнің физикалық-химиялық сипаттамаларын жақсарту бойынша болашақ зерттеулерге негіз бола алады.

1. Eftimov, T., Korošec, P., Potočnik, D., Ogrinc, N., Heath, D., and Seljak, B. K. "How to Perform Properly Statistical Analysis on Food Data? An E-Learning Tool: Advanced Statistics in Natural Sciences and Technologies." Science within Food: Up-to-Date Advances on Research and Educational Ideas, 144–151, 2017.

2. Nunes, C. A., Alvarenga, V. O., de Souza Sant'Ana, A., Santos, J. S., and Granato, D. "The Use of Statistical Software in Food Science and Technology: Advantages, Limitations and Misuses." Food Research International 75 (2015): 270–80.

3. Vargas, David A., Rossy Bueno López, Diego E. Casas, Andrea M. Osorio-Doblado, Karla M. Rodríguez, Nathaly Vargas, Sara E. Gragg, Mindy M. Brashears, Markus F. Miller, and Marcos X. Sanchez-Plata. 2024. "Modernization Data Analysis and Visualization for Food Safety Research Outcomes" Applied Sciences 14, no. 12: 5259. https://doi.org/10.3390/app14125259

4. Chen, M., Xiang-sheng, K., & Kan, C. (2014). "Application of statistical analysis software in food scientific modeling." Advance Journal of Food Science and Technology, 6(10): 1143-1146. https://doi.org/10.19026/ajfst.6.174

5. Agbangba, C. E., Aide, E. S., Honfo, H., and Kakai, R. G. "On the Use of Post-Hoc Tests in Environmental and Biological Sciences: A Critical Review." Heliyon 10, no. 3 (2024).

6. Feng, C. (2024). "Colour Analysis of Sausages Stuffed with Modified Casings Added with Citrus Peel Extracts Using Hyperspectral Imaging Combined with Multivariate Analysis." Sustainability 16(19): 8683. https://doi.org/10.3390/su16198683.

7. Murashев, S. V., Gorlach, E. A., Chertov, A. N., Gorbunova, E. V., & Kiprushkina, E. I. (2020). "Development of a Colourimetric Method for Quality Control of Sausage Products Produced Using Chitinous Food Additives." Procedia Chemistry and Chemical Engineering 25: 151–163. https://doi.org/10.15259/PCACD.25.012.

8. Kolev N.D., Vlahova-Vangelova D.B., Balev D.K., Dragoev S.G. "Color dynamics of cooked sausages after nitrite reduction and incorporation of biologically active substances." The Journal of Almaty Technological University. 2022;(3):130-137. https://doi.org/10.48184/2304-568X-2022-3-130-137

9. Bakhsh, A., Cho, C., Baritugo, K. A., Kim, B., Ullah, Q., Rahman, A., & Park, S. (2023). "Production and Analytical Aspects of Natural Pigments to Enhance Alternative Meat Product Color." Foods 12(6): 1281. https://doi.org/10.3390/foods12061281.

10. Verma, A. K., Sharma, B. D., and Banerjee, R. (2010). "Effect of Sodium Chloride Replacement and Apple Pulp Inclusion on the Physico-Chemical, Textural, and Sensory Properties of Low Fat Chicken Nuggets." LWT-Food Science and Technology 43(4): 715–719.

11. Younis, K., and Ahmad, S. (2018). "Quality Evaluation of Buffalo Meat Patties Incorporated with Apple Pomace Powder." Buffalo Bulletin 37(3): 389–401.

12. Yadav, S., Pathera, A. K., Islam, R. U., Malik, A. K., Sharma, D. P., and Singh, P. K. (2020). "Effect of Incorporation of Wheat Bran with Dried Apple and Carrot Pomace on Quality Attributes of Chicken Sausage." Accessed at https://www.indianjournals.com/ijor.aspx?target=ijor:ijps&volume=55&issue=2&article=005.

13. Rather, S. A., Akhter, R., Masoodi, F. A., Gani, A., and Wani, S. M. (2015). "Utilization of Apple Pomace Powder as a Fat Replacer in Goshtaba: A Traditional Meat Product of Jammu and Kashmir, India." Journal of Food Measurement and Characterization 9(3): 389–399. https://doi.org/10.1007/s11694-015-9247-2](https://doi.org/10.1007/s11694-015-9247-2.

14. Koishybayeva, A., and Korzeniowska, M. (2024). "Utilization and Effect of Apple Pomace Powder on Quality Characteristics of Turkey Sausages." Foods 13(17): 2807.

15. Kęska, P., Wójciak, K., Stadnik, J., Kluz, M. I., Kačániová, M., Čmiková, N., and Mazurek, K. (2024). "Influence of Apple Pomace on the Oxidation Status, Fatty Acid Content, Colour Stability and Microbiological Profile of Baked Meat Products." International Journal of Food Science & Technology 59(3): 1591–1604. https://doi.org/10.1111/ijfs.16908](https://doi.org/10.1111/ijfs.16908.