Табиғи бояулармен боялған текстиль материалдарының құрылымын ик-спектроскопиялық зерттеу

Бұл жұмыс дәстүрлі синтетикалық бояғыштармен салыстырғанда экологиялық тазалық пен түс тұрақтылығын жақсарту мақсатында маталарды бояу үшін өсімдік сығындыларын пайдалану мүмкіндіктерін зерттеуге арналған. Зерттеудің бастапқы материалы ретінде ашық бояғыш қасиеті бар жүзгін сығындысы таңдалды. Жұмыстың негізгі мақсаты – өсімдік сығындыларын пайдалана отырып маталарды бояудың әртүрлі әдістерінің тиімділігін бағалау, сонымен қатар алюмини сияқты табиғи және синтетикалық бекіткіштерді қолдану арқылы түс тұрақтылығын арттыру жолдарын зерттеу. Зерттеу әдістемесі өсімдіктен бояғыштарды алуды, сығындыны матаға қолдануды және төзімділікті жақсарту үшін алюминийді қолдануды қамтиды. Маталар мен бояғыштардың құрылымындағы өзгерістерді талдау үшін инфрақызыл спектроскопия (ИК-спектроскопия), сондай-ақ түрлі жағдайлардағы түс қарқындылығы мен тұрақтылығын визуалды бағалау (жуу, жарықтың әсері және т.б.) сияқты әдістер қолданылды. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, жүзгін сығындылары тиімді табиғи бояғыштар ретінде қызмет ете алады, ал алюминиді қосу олардың беріктігін, әсіресе сумен және күн сәулесімен ұзақ уақыт байланыста болған кезде айтарлықтай жақсартады. Зерттеу тоқыма өнеркәсібінде өсімдік сығындыларын пайдаланудың жоғары әлеуетін растады, бұл синтетикалық химиялық заттарды пайдалануды азайтуға және өндірістің экологиялық тұрақтылығын арттыруға көмектеседі. Жұмыстың үлесі табиғи бояғыштарды қолдану туралы білімдерін кеңейту, сонымен қатар олардың өнімділік сипаттамаларын жақсарту әдістерін әзірлеу болып табылады. Жұмыстың практикалық маңыздылығы өнеркәсіптің тұрақты дамуы үшін үлкен маңызы бар экологиялық таза және тұрақты тоқыма бұйымдарын өндіруге алынған нәтижелерді енгізу мүмкіндігі болып табылады.

1. Yang, Y., & Lee, H. (2019). "The application of natural dye from Juglans regia in textile dyeing". Journal of Textile Science & Engineering, 39(1), 31-37. DOI: 10.1016/j.jtse.2019.04.001.

2. Khan, M., & Rahman, M. (2020). "Ecofriendly dyeing of cotton fabric using Juglans regia extract and its color fastness properties". Journal of Cleaner Production, 272, 122-130. DOI: 10.1016/j.jclepro.2020.122030.

3. Smith, J., & Li, X. (2021). "Role of alumbased mordants in natural dyeing: A review". Coloration Technology, 137(3), 228-239. DOI: 10.1111/cote.12672.

4. Li, P., & Chen, Y. (2020). "Effect of aluminum sulfate mordants on the color fastness of wool fabrics dyed with natural dyes". Journal of Applied Polymer Science, 137(12), 1-8. DOI: 10.1002/app.48443.

5. Önal A. et al., 2021. Investigation of the dyeing properties of the colorant extracted from Juglans regia L. leaves on cellulosic and protein fabrics // Journal of the Turkish Chemical Society Section A: Chemistry, 8(2), 453-460.

6. Önal A. et al., 2022. The use of Hibiscus sabdariffa flower extracts in cotton fabric and wool yarn dyeing // Journal of The Institution of Engineers (India): Series E, 103(2), 315-321.

7. Jabli M. et al., 2017. Chemical analysis of the characteristics of Tunisian Juglans regia L. fractions: Antibacterial potential, gas chromatography–mass spectroscopy and a full investigation of their dyeing properties // Industrial crops and products, 108, 690-699.

8. Haji A., Qavamnia S. S., Nasiriboroumand M., 2018. The use of D-optimal design in optimization of wool dyeing with Juglans regia bark // Industria Textila, 69(2), 104-110.

9. Ticha M. B. et al., 2022. Valorization of Juglans regia L. bark residues as a natural colorant based on response surface methodology: A challenging approach to a sustainable dyeing process for acrylic fabrics // Sustainability, 14(7), 4134.

10. Zhao, Y., & Wang, L. (2021). "Investigation of colorants and their interactions with cotton fabric using FTIR spectroscopy". Textile Research Journal, 91(7), 1-8. DOI: 10.1177/00405175211010507.

11. Gulrajani, M. L., & Chattopadhyay, S. (2022). "Application of FTIR spectroscopy in the study of dyeing and mordanting processes". Indian Journal of Fibre and Textile Research, 47(2), 212-221. DOI: 10.56506/ijftr.2022.47.2.212.

12. Jana, S., & Das, N. (2021). "Color fastness and durability of natural dyes on cotton fabric". Journal of Textile and Apparel Technology and Management, 12(1), 45-55. DOI: 10.1002/jttm.10104.

13. Mishra, R., & Sahoo, D. (2020). "Evaluation of color fastness properties of natural dyed cotton fabrics". International Journal of Clothing Science and Technology, 32(6), 967-980. DOI: 10.1108/IJCST-10-2019-0227.

14. Das, S., & Singh, S. (2019). "Challenges in the use of natural dyes in textiles". Textile Research Journal, 89(4), 659-671. DOI: 10.1177/0040517518802150.

15. Reddy, M. P., & Kumar, P. S. (2020). "Sustainable dyeing practices using natural colorants and mordants". Journal of Cleaner Production, 273, 122126. DOI: 10.1016/j.jclepro.2020.122126.