Ирга мен аронияның физика-химиялық құрамын зерттеу және талдау

Соңғы уақытта табиғи шикізат негізінде тағамдық қоспаларды алу, оны өңдеудің оңтайлы әдістерін іздеу, қалдықсыз технологияларды құру, сондай-ақ дәрумендермен, ақуыздармен және тағамдық құндылығы жоғары басқа компоненттермен байытылған тамақ өнімдерін өндіруді кеңейту бойынша зерттеулер жүргізу қажеттілігі атап өтілді. Солтүстік Қазақстанда биологиялық белсенді компоненттердің әлеуетті көзі болып табылатын жабайы шикізаттың 500-ге жуық түрі өсетіні белгілі. Бұл өсімдіктердің көпшілігі тамақ өнеркәсібінде қолданылмайды. Жемістердің, көкөністер мен жидектердің химиялық компоненттерінің маңызы әртүрлі, бірақ олардың барлығы адамның дұрыс тамақтануы үшін қажет. Жидектерге және олардың басқа да туындыларына сұраныс жаңа піскен жемістердің/тағамдардың осы және басқа түрлерінің рөлі туралы жаһандық хабардарлықтың артуымен өсті, бұл ғылыми қоғамдастықта олардың жеке әлеуетін зерттеуге ғана емес, сонымен қатар жидектермен байытылған функционалды тағамдарды дамытуға деген қызығушылықты арттырды. Бұл жұмыста қысқаша аналитикалық шолу, ирга мен арония жидектерінің органолептикалық және химиялық құрамы ұсынылған. Шырындардың химиялық құрамына термиялық өңдеудің әсері анықталды. Ирги мен арония жидектерін сығудың оңтайлы кептіру режимдері зерттелді. Бұл жидектерді пайдалану және жидектерді диеталық қоспалар ретінде сығу мүмкіндігі мен өзектілігі негізделген. Арония мен ирга жидектерінің химиялық құрамын зерттеу және оны тамақ өнеркәсібінде диеталық қоспалар ретінде пайдалану халық үшін жаңа байытылған пайдалы тамақ өнімдерін жасауға көмектеседі.

1. Liberal, Â., Calhelha, R. C., Pereira, C., Adega, F., Barros, L., Dueñas, M., Ferreira, I. C. F. R. “A comparison of the bioactivity and phytochemical profile of three different cultivars of globe amaranth: red, white, and pink.” Food & Function. - Vol.7 (2016):679–688. doi:10.1039/c5fo01342a.

2. Skrovankova, S., Sumczynski, D., Mlcek, J., Jurikova, T., & Sochor, J. “Bioactive compounds and antioxidant activity in different types of berries.” International Journal of Molecular Sciences.Vol.16, Issue no.10. (2015):24673–24706. https://doi.org/-10.3390/ijms161024673.

3. Lobo, V., Patil, A., Phatak, A., & Chandra, N. “Free radicals, antioxidants and functional foods: Impact on human health.” Pharmacognosy Reviews. .Vol.4, Issue no.8.(2010):118–126. https://doi.org/-10.4103/0973-7847.70902.

4. Chen, T., Yan, F., Qian, J., Guo, M., Zhang, H., Tang, X.,Wang, X. “Randomized phase II trial of lyophilized strawberries in patients with dysplastic precancerous lesions of the esophagus.” Cancer Prevention Research (Philadelphia, Pa.) Vol.5. Issue no.1.(2012):41–50. https://doi.org/10.1158/19406207.-CAPR-11-0469.

5. Seeram, N., Adams, L., Zhang, Y., Lee, R., Sand, D., Scheuller, H., & Heber, D. “Blackberry, black raspberry, blueberry, cranberry, red raspberry, and strawberry extracts inhibit growth and stimulate apoptosis of human cancer cells in vitro.” Journal of Agricultural and Food Chemistry.Vol.54, Issue no.25(2006):9329–9339. https://doi.org/10.1021/JF061750G

6. Pulmin, I.V., “Appareil pour la congelation de fruits et legumes.” Bulletin of the International Institute of Refrigeration. .Vol.7 (1991):6-7.

7. Rioltot V., Sacquet, Е., Leprince, С. “Guidelines for use of parenteral and enteral nutrition in adult and pediatric patients.” Dig. Dis. Sci. Vol. 20, issue no.5(1980):215-218.

8. Camezo J., Rodriguez T., Otero M., Teresa Paz M., Nanez de Villa-Vicencio M., Cardoso F. “El suero en la elaboraction dй leches fermentadas “ Alimentaria. Vol.36, issue no.303, (1999):131-134.

9. Davig I.G. “Fruit yogurt.” Dairy Industries International, Vol.35, issue no.10(1970):17-18.

10. Zhang, Y., et al. “Chokeberry (Aronia melanocarpa) as a new functional food relationship with health: an overview” Journal of Future Foods Vol.1-2, (2021):168–178.

11. Жакупова Г.Н.,Айляз Ж.Т., Торгайбай У.А. Применение растительного сырья Северного Казахстана в технологии кисломолочных продуктов. / Х-международная студенческая научная конференция. «Студенческий научный форум» - Москва- 2018. – С. 118-120.

12. Ospanov, A., Zhakupova, G., Toxanbayeva. B. “Solving the Problem of Serum Utilization in Kazaкhstan. International Journal of Engineering & Technology” Vol.7, issue no. 3.19 (2018):200-205.

13. Жакупова Г.Н., Асанова Е. Использование дикорастущего растительного сырья Северного Казахстана в технологии пищевых продуктов. / Производство и переработка сельскохозяйственной продукции: менеджмент качества и безопасности: материалы международной научно-практической конференции, посвященной 25-летию факультета технологии и товароведения Воронежского государственного аграрного университета имени императора Петра I (Россия, Воронеж, 7-9 ноября 2018 г.). Ч. II., (2018):219-220.

14. Qiu, L., Zhang, M., Mujumdar, A.S., Chang, L. “Effect of edible rose (Rosa rugosa cv Plena) flower extract addition on the physicochemical, rheological, functional and sensory properties of set-type yogurt.” Food Biosci. Vol.43(2021):101-249.

15. Sah, B.N.P., Vasiljevic, T., McKechnie, S., Donkor, O. “Physicochemical, textural and rheological properties of probiotic yogurt fortified with fibre-rich pineapple peel powder during refrigerated storage.” LWT-Food Sci. Technol.Vol.65(2016):978–986.

16. Минке О. Э., Корячкина С.Я., Сандракова И.В., Фаттахова О.М. Углеводный состав дикорастущих и культивируемых ягод Сибири. Пищевая пром-ть. - №10 (1992). – С. 13-15.

17. Телятьев В.В. Полезные растения центральной Сибири. Иркутск: Вост. - Сиб. кн. изд- во, 1985. – 165 с.

18. Брезе О.Э., Потапова М.Н. О возможностях использования местного растительного сырья при производстве пищевых продуктов. / Переработка сельскохозяйственного сырья: Тез. науч. Работ Кемеров. технол. ин-т пищ. пром-сти. (1999). – С. 56-57.

19. Игнатенко М.М. Ягоды наших лесов. Санкт-Петербург: Лениздат, 1991. – 71 с.

20. Тесленко Н.Ф., Красина И.Б., Богданов О.А., Фадеева А.А. Ягоды ирги как сырье для производства мармелада Известия вузов и пищевая технология, №5–6(2015). – С. 68-70.

21. “Improved method for manufacturing jogyrt” AmericanDairyRevio, Vol.6 (1974):38-40.

22. “Fruity fillings and innovative ingredients from Kerry” Kennedy's Confect. Vol.3, Issue no.10(1996):45.

23. Васильева С.Б. Товароведная характеристика плодов ирги и продуктов ее переработки, Автореф. дис. канд. техн. наук. Кемерово, 2003.- 26 с.

24. Коробкина З.В. Витамины и минеральные вещества плодов и ягод. М.:Экономика,1969. – 98 с.

25. Ганина В.И. Перспективы использования дикорастущего сырья в производстве функциональных пищевых добавок // Хранение и переработка сельхозсырья. №10 (2006). – С. 9-14.

26. Чаховский, А.А., Смольский, Н.В. Черноплодная рябина, облепиха и другие перспективные плодово-ягодные растения 1-е издание(1976):7-79 с.

27. Спиречев, В.Б., Шатнюк. Л.Н. Обогащение пищевых продуктов микронутриентами: современные медико-биологические аспекты // Пищевая промышленность. №7 (2000). – С. 54-59.