Жаңғақ қабығының (juglans regia) былғары бояу тұрақтылығына әсері

Былғары өндірісі ұзақ даму жолынан өткеннен кейін ғылымның, техниканың және жаңа технологиялардың озық жетістіктерін пайдаланатын әлемнің көптеген елдерінің жетекші салаларының бірі ретінде қарастырылады. Тері - мал шаруашалығында мал өнімін азық ретінде қолданғаннан кейінгі шикізат болып есептеледі. Алайда теріні өңдеу үшін қосымша көптеген химикаттар қолданылады. Бұл өнімнің және қоршаған ортаның экологиялық таза болуына кедергісін келтіреді. Бірақ қазіргі уақытта қоршаған ортаның ластануына байланысты химиялық өндіріс заттарын табиғи алмастырғыштарға ауыстыру туралы мәселе туындады. Жұмыстың мақсаты – қоршаған ортаны қорғау мақсатында былғары өндірісінде химиялық бояғышты жаңғақ қабығынан дайындалған табиғи экстрактімен алмастыру, боялған былғарының су тамшыларына бояу тұрақтылығын анықтау. Бұл жұмыста жаңғақ қабығынан экстракті дайындалып, былғарыны әрлеу жұмыстарында қолданылды және табиғи экстарктілермен боялған былғарылардың су тамшысына бояу тұрақтылығын анықтау үшін зерттеу жүргізілді. Былғарының су тамшыларына бояу тұрақтылығы анықталып, талдау жүргізілді. Ал бақылау үлгілері ретінде үш түрлі үлгі алынды: стандартты химиялық пигмент қолданып дайындалған үлгі, химиялық пигмент орнына су қолданып дайындалған үлгі және әрлеуден өтпеген былғары үлгісі.Талдау нәтижелері бойынша табиғи эсктрактімен боялған былғарылардың боялу сапасының жақсы екені анықталды. Жаңғақ қабығынан дайындалған экстрактіні бояу ретінде былғары өндірісінде химиялық пигменттердің орнына қолдануға болады.

1. Usenbekov J., Seitov B.Kh., Nurbay S.K., Abenova I.R. Recycling of leather and shoe waste. //The journal of Almaty technological university. № 3(128). (2020): 48-52.

2. Bayramoğlu, E.E., Kadıoğlu, E. "Deri Finisajında Kullanılan Çapraz Bağlayıcılar //Standart, (2012): 110-112.

3. Bayramoğlu, E.E., Dericinin Kraliçesi ‘Meşe’, Tabiat ve İnsan 46, (2012) :27-30.

4. Bayramoglu, E.E., Topuz, F.C., Ayana, M.M., Soylu, S. «A research on the use of waste mandarin peels as fixing agents in leather production and its effects on ageing and colour» Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology 8 (2), (2020): 266-269.

5. Ju, Z.Y., Howard, L.R. «Effects of solvent and temperature on pressurized liquid extraction of anthocyanins and total phenolics from dried red grape skin» J. Agric. Food Chem, 51(18), (2003): 5207-5213.

6. Shazia Pervaiz, Tahira Aziz Mughal, Filza Zafar Khan. Leather Dyeing with Plants Dyes: A Review Journal of Biodiversity and Environmental Sciences (JBES) 9(1), (2016):455-464.

7. Lee, S.C., Shin, E.C., Kim, W.J., Park, S.M. Dyeing process for improving properties of black color using natural dyes and mordant//Journal of the American Leather Chemists Association, 107(2), (2012): 33-39.

8. Aishwarya, Devi A. Extraction of natural dyes from fungus–An alternate for textile dyeing». //Journal of Natural Sciences Research 4(7),(2014): 1-6.

9. Devi, M., Ariharan, V.N., Nagendra Prasad, P. Annato: Eco-Friendly and Potential Source for Natural Dye. //International Research Journal of Pharmacy 4(6), (2013)

10. Karaboyaci M. Recycling of rose wastes for use in natural plant dye and industrial applications. //The Journal of the Textile Institute 105(11), (2014): 1160-1166.

11. Karolia, A., Dilliwar, S. «Natural yellow dyes from marigold flower for leather». Colourage 51, (2004): 31-38.

12. Sundari, N. Extraction and optimization of Mucuna pruriens for dyeing of leather//. Polish Journal of Chemical Technology 17(2), (2015): 57-63.

13. Pant, S., Gahlot, M. Dyeing of leather with natural dyes extracted from Acacia catechu. //Asian Dyer 9(2), (2012): 54-59.

14. Onem E. Mutlu M. Gunay S. Azeri H. Natural Dyestuff Extraction from Onion (Allium Cepa) Skin and Utilization for Leather Dyeing //Journal of Textiles and Engineer 19: 88, (2012): 1-8.

15. Rao, J.R., Prakash, A., Thangaraj, E., Sreeram, K.J., Saravanabhavan, S., Nair, B.U. «Natural dyeing of leathers using natural materials». Journal of the American Leather Chemists Association 103(2), (2008): 68-75.