Жидек түрлерінің химиялық құрамын зерттеу

   Жидектер антиоксидантты қорғауда, адам ағзасының ауруларының алдын-алу және емдеуде маңызды рөл атқарады, сондықтан жидектердің көптеген түрлері тамақ өнеркәсібінде де, басқа салаларда да кеңінен қолданылады.

   Ұсынылған мақаланың басты мақсаты Қазақстан аумағында өсетін түрлі жидектердің химиялық құрамын зерттеу болып табылады.

   Мақалада жидектерді органолептикалық бағалау нәтижелері ұсынылған, минералды және көмірсулардың құрамы салыстырмалы түрде зерттелген, сонымен қатар әр түрлі жидектердің антиоксиданттық белсенділігі анықталған. Зерттеулерде жалпы қабылданған органолептикалық, химиялық және аналитикалық әдістер қолданылды. Орындалған эксперименттердің нәтижелері қайта өңдеу үшін шикізатқа, атап айтқанда сублимациялық кептіру кезінде Қазақстандық өндірілген жидектерге қойылатын талаптарды әзірлеу кезінде пайдаланылатын болады.

1. Skenderidis P., Kerasioti E., Karkanta E., Stagos D., Kouretas D., Petrotos K., Hadjichristodoulou C., Tsakalof A. Assessment of the antioxidant and antimutagenic activity of extracts from goji berry of Greek cultivation. Toxicol Rep.- 2018. 5: 251–257. https://doi.org/10.1016/j.toxrep.2018.02.001

2. Auzanneau N., Weber P., Kosińska-Cagnazzo A., Andlauer W. Bioactive compounds and antioxidant capacity of Lonicera caerulea berries: comparison of seven cultivars over three harvesting years. J Food Compos Anal. - 2018. 66: 81–89. https://doi.org/10.1016/j.jfca.2017.12.006

3. Fratianni A., Niro S., Alam M. D. R., Cinquanta L., Matteo M. D., Adiletta G., Panfili G. Effect of a physical pre-treatment and drying on carotenoids of goji berries (Lyciumbarbarum L.). LWT-Food Sci Technol. - 2018. 92: 318–323. https://doi.org/10.1016/j.lwt.2018.02.048

4. Wang C. Y., Wang S. Y., Chen C. Increasing antioxidant activity and reducing decay of blue-berries by essential oils. J Agric Food Chem. - 2008. 56 (10): 3587–3592. https://doi.org/10.1021/jf7037696

5. Hagg M., Ylikoski S., Kumpulainen J. Vitamin C content in fruits and berries consumed in Finland. J Food Compos Anal. - 1995. 8 (1): 12–20. https://doi.org/10.1006/jfca.1995.1003

6. Gutzeit D., Baleanu G., Winterhalter P., Jerz G. Vitamin C content in sea buckthorn berries (Hip-pophaërhamnoides L. ssp. rhamnoides) and related products: a kinetic study on storage stability and the determination of processing effects. J Food Sci. - 2010. 73 (9): C615–C620. https://doi.org/10.1111/j.1750-3841.2008.00957.x

7. Górnaś P., Šnē E., Siger A., Segliņa D. Sea buckthorn (Hippophaerhamnoides L.) leaves as valuable source of lipophilic antioxidants: the effect of harvest time, sex, drying and extraction methods. Ind Crop Prod. - 2010. 60: 1–7. https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2014.05.053

8. Lipiåska L., Klewicka E., SãJka M. The structure, occurrence and biological activity of ellagitannins: a general review. Acta Sci Pol Technol Aliment.-2014. 13 (3): 289–299.

9. Skrovankova S., Sumczynski D., Mlcek J., Jurikova T., Sochor J. Bioactive compounds and antioxidant activity in different types of berries. Int J Mol Sci. - 2015. 16 (10): 24673–24706. https://doi.org/10.3390/ijms161024673

10. Mattila H., Hellström J., Mcdougall G., Dobson G., Pihlava J. M., Tiirikka T., Stewart D., Karjalainen R. Polyphenol and vitamin C contents in European commercial blackcurrant juice products. Food Chem. - 2011. 127 (3): 1216–1223. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2011.01.129

11. Pluta S., Zurawicz E., Pruski K. Suitability of fruits of selected blackcurrant (Ribes nigrum L.) cultivars for fresh market. J. Berry Res.-2012. 2 (1): 23–31. https://doi.org/10.3233/JBR-2011-025

12. Mathew A. Grape: Vitus vinifera L (Vitaceae). Natural Food Flavors and Colorants. - 2017. - 215–218 р.

13. Khan F. et al. Lowering of oxidative stress improves endothelial function in healthy subjects with habitually low intake of fruit and vegetables: a randomized controlled trial of antioxidant-and polyphenol-rich blackcurrant juice // Free Radical Biology and Medicine. – 2014. – Vol. 72. – P. 232-237. https://doi.org/10.1016/j.freeradbiomed.2014.04.006

14. Ширко Т. С. Биохимия и качество плодов / Т. С. Ширко, И. В. Ярошевич. – Навука i тэхнiка, 1991.- 186 с.

15. Яшин А. Я. Ягоды: химический состав, антиоксидантная активность. Влияние потребления ягод на здоровье человека / А. Я. Яшин [и др.] // Аналитика. – 2019. – Т. 9. – №. 3. – С. 222-231.

16. Sadowska K., Andrzejewska J., Klóska Ł. Influence of freezing, lyophilisation and air‐drying on the total monomeric anthocyanins, vitamin C and antioxidant capacity of selected berries //International Journal of Food Science & Technology. – 2017. – Vol. 52. – №. 5. – P. 1246-1251. https://doi.org/10.1111/ijfs.13391

17. Причко Т. Г. Биохимические показатели качества ягод смородины с учетом сортовых особенностей / Т. Г. Причко, В. В. Яковенко, М. Г. Германова // Плодоводство и виноградарство юга России. – 2017. – Т. 45. – С. 1-9.

18. Скальная М. Г. Макро- и микроэлементы в питании современного человека: эколого-физиологические и социальные аспекты / М. Г. Скальная, С. В. Нотова. – Росмэм.- 2004. - 44 с.

19. He C. et al. Integrated analysis of multiomic data reveals the role of the antioxidant network in the quality of sea buckthorn berry // The FASEB Journal. – 2017. – Vol. 31. – №. 5. – P. 1929-1938. https://doi.org/10.1096/fj.201600974R

20. Negi P. S. et al. Antioxidant and antibacterial activities of various seabuckthorn (Hippophae rhamnoides L.) seed extracts // Food Chemistry. – 2005. – Vol. 92. – №. 1. – P. 119-124. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2004.07.009