Өсімдік текті антимикробтық компоненттер негізінде таңғыш материалдар әзірлеу

Антимикробтық таңғыш материалдар жарақаттарды, жараларды емдеуде маңызды рөл атқарады. Олар микробтық асқынуды бақылап, созылмалы қабынудың алдын алады және терінің жылдам қалпына келуіне ықпал етеді. Мұндай материалдар созылмалы жараларды (мысалы, трофикалық жаралар, диабеттік табан жаралары), күйіктерді, жұқпалы хирургиялық жараларды асқыну қаупі жоғары инфекциядан қорғау мақсатында қолданылады. Таңғыш материалдарда табиғи заттарды антибактериалдық агенттер ретінде пайдалану белсенді түрде зерттелуде. Ғылыми зерттеулер прополис, бал, хитозан және эфир майлары сияқты заттардың тиімділігін растайды. Олар жұмсақ, әрі тұрақты биоцидтік қасиетке ие, жанама әсерлері жоқ.Зеттеу жұмысымызда екі түрлі құрамда өңделген дәкенің биоцидтік тұрақтылығын анықтау мақсатында материал үлгілері топырақ микрофлорасының әсеріне түсірілді. Микрофлораның әсеріне ұшыраған өңделмеген дәке материалдары көгеріп, шіри бастаған, ал табиғи биоцидтермен өңделген материалдар аса бұзылысқа ұшырамағаны байқалады. Соның ішінде жусан сығындысы мен хитозан негізіндегі құрамда өңделген материалдың биоцидтік тұрақтылығы жоғары екені дәлелденді. Өңделген материал талшықтарының морфологиялық өзгерісін анықтау үшін электрондық сканирлеуші микроскоптың көмегімен зерттеу жүргізілді. Талшықтың бетінде биоцидтік заттардың бөлшектері біртегіс орналасқаны байқалады. Өңдеуден кейінгі дәке материалдарының ауа өткізгіштік және сіңіргіштік қасиеттері де аса өзгеріске ұшырамаған.

1. Mouro, Cláudia, & Gouveia, Isabel C. (2023). Electrospun wound dressings with antibacterial function: a critical review of plant extract and essential oil incorporation. Critical Reviews in Biotechnology, 44(4), 641-659. DOI:10.1080/07388551.2023.2193859.

2. Gheorghita, Daniela, Grosu, Elena, Robu, Alina, Ditu, Lia Mara, Deleanu, Iuliana Mihaela, Gradisteanu Pircalabioru, Gratiela, Raiciu, Anca-Daniela, Bita, Ana-Iulia, Antoniac, Aurora, & Antoniac, Vasile Iulian. (2022). Essential Oils as Antimicrobial Active Substances in Wound Dressings. Materials (Basel), 15(19), 6923. DOI:10.3390/ma15196923.

3. Ersanli, Caglar; Voidarou, Chrysoula (Chrysa); Tzora, Athina; Fotou, Konstantina; Zeugolis, Dimitrios I.; & Skoufos, Ioannis. (2023). Electrospun Scaffolds as Antimicrobial Herbal Extract Delivery Vehicles for Wound Healing. Journal of Functional Biomaterials, 14(9), 481. DOI:10.3390/jfb14090481.

4. Suryamathi, M., Viswanathamurthi, P., & Seedevi, P. (2022). Herbal Plant Leaf Extracts Immobilized PCL Nanofibrous Mats as Skin-Inspired Anti-infection Wound Healing Material. Regenerative Engineering and Translational Medicine, 8, 94-105. DOI:10.1007/s40883-020-00193-9.

5. Tohidi, Azadeh; Montazer, Majid; Mahmoudi Rad, Mahnaz; et al. (2024). Biocompatible Polysaccharide-Based Wound Dressing Comprising Cellulose Fabric Treated with Gum Tragacanth, Alginate, Bacterial Cellulose, and Chamomile Extracts. Starch - Stärke, 76(7-8), 2300117. DOI:10.1002/star.202300117.

6. Rayyif, S. M. I., Mohammed, H. B., Curuțiu, C., Bîrcă, A. C., Grumezescu, A. M., Vasile, B. Ș., Dițu, L. M., Lazăr, V., Chifiriuc, M. C., Mihăescu, G., & Holban, A. M. (2021). ZnO Nanoparticles-Modified Dressings to Inhibit Wound Pathogens. Materials, 14(11), 3084. DOI:10.3390/ma14113084.

7. Ali Alipour, Omid Nejati, Gökçen Yaşayan, Ayça Girgin, Buse Tuğba Zaman, Betül Giray, Okşan Karal-Yılmaz, Sezgin Bakırdere, Ayça Bal-Öztürk. (2025). Multilayer Antibacterial Hydrogel Wound Dressings Incorporated With Green Synthesized Silver Nanoparticles. Drug Development Research, 86(3), e70102. DOI:10.1002/ddr.70102.

8. Zheng, Lu; Li, Shanshan; Luo, Jiwen; Wang, Xiaoying. (2020). Latest Advances on Bacterial Cellulose-Based Antibacterial Materials as Wound Dressings. Frontiers in Bioengineering and Biotechnology, 8, Article 593768. DOI:10.3389/fbioe.2020.593768.

9. Rayyif, Sajjad Mohsin I.; Mohammed, Hamzah Basil; Curuțiu, Carmen; Bîrcă, Alexandra Cătălina; Grumezescu, Alexandru Mihai; Vasile, Bogdan Ștefan; Dițu, Lia Mara; Lazăr, Veronica; Chifiriuc, Mariana Carmen; Mihăescu, Grigore; Holban, Alina Maria.ZnO Nanoparticles-Modified Dressings to Inhibit Wound Pathogens.Materials, 2021, 14(11), 3084.https://doi.org/10.3390/ma14113084.

10. Babahmadi, M., Yeganeh, H., Omrani, I., Babaahmadi, M. (2023). Antibacterial and Biocompatible Hydrogel Dressing Based on Gelatin- and Castor-Oil-Derived Biocidal Agent. ACS Biomaterials Science & Engineering, 2021, 7(4), 1785-1798. DOI:10.1021/acsbiomaterials.1c00706.

11. Pang, Qian; Jiang, Zilian; Wu, Kaihao; Hou, Ruixia; Zhu, Yabin. (2023). Nanomaterials-Based Wound Dressing for Advanced Management of Infected Wound. Antibiotics, 12(2), 351. DOI:10.3390/antibiotics12020351.

12. Liang, Yuqing; Liang, Yongping; Zhang, Hualei; Guo, Baolin. (2022). Antibacterial biomaterials for skin wound dressing. Asian Journal of Pharmaceutical Sciences, 17(3), 353-384. DOI:10.1016/j.ajps.2022.01.001.

13. Plant-Derived Nanocellulose Sponges with Propolis Extract: Plant-Derived Nanocellulose with Antibacterial Activity for Wound Healing Dressing. Pharmaceutics, 15(12), 2672. DOI:10.3390/pharmaceutics15122672.

14. Morguette, A. E. B., Bartolomeu-Gonçalves, G., Andriani, G. M., Bertoncini, G. E. S., Castro, I. M. d., Spoladori, L. F. d. A., Bertão, A. M. S., Tavares, E. R., Yamauchi, L. M., & Yamada-Ogatta, S. F. (2023). The Antibacterial and Wound Healing Properties of Natural Products: A Review on Plant Species with Therapeutic Potential against Staphylococcus aureus Wound Infections. Plants, 12(11), 2147. DOI:10.3390/plants12112147.

15. Polymer-Based Wound Dressings Loaded with Essential Oil for the Treatment of Wounds: A Review. Pharmaceuticals, 2024, 17(7), 897. DOI:10.3390/ph17070897