Ірі қара терісін экологиялық өңдеу арқылы аяқ киім ұлтарағын жасау

Бұл ғылыми-зерттеу жұмысы ірі қара мал терісін экологиялық таза өңдеу әдістері арқылы аяқ киім ұлтарағына арнап қолданудың ғылыми және практикалық негіздерін қарастыруға бағытталған. Қазіргі уақытта теріні дәстүрлі хроммен илеу технологиясының қоршаған ортаға, адамның денсаулығына кері әсер етуі өзекті мәселенің бірі. Зерттеу жұмысының мақсаты ірі қара терісін экологиялық қауіпсіз әдістермен өңдеудің тиімді тәсілдерін анықтау және алынған былғарыны аяқ киім ұлтарағына қолдану мүмкіндіктерін зерттеу. Зерттеу барысында биоөңдеудің негізгі бағыттары, яғни ферментативті өңдеу, микроорганизмдерді пайдаланып илеу, өсімдік негізіндегі илегіштер мен хромсыз технологиялар қарастырылды. Әр әдістің экологиялық, технологиялық және сапалық артықшылықтары дәстүрлі тәсілдермен салыстырылды және кешенді талдау жүргізілді. Зерттеудің ғылыми жаңалығы тері өңдеудің экологиялық әдістерін жинақтап, олардың ұлтарақ өндірісіндегі қолдану мүмкіндіктерін ғылыми негізде көрсетіге бағытталған. Зерттеу жұмысы методологиялық тұрғыда салыстырмалы талдау, әдібиеттік шолу, құрылымдық жүйелеу әдістері пайдаланылды. Бұл зерттеу қоршаған ортаны қорғауға бағытталған былғары өндірісінің жаңа тәсілдерін енгізуге жол ашады. Ұсынылған технологияларды отандық өндірісте қолдану арқылы сапалы, қауіпсіз және ұзақ мерзімді аяқ киім ұлтарақтарын дайындауға болады. Зерттеу нәтижелері тері өңдеу және жеңіл өнеркәсіп салаларына үлес қосады.

1. Tu Y. H. et al. The use of natural products in the leather industry. – 2019.

2. Kusto Group brings the shine back to Kazakhstan’s leather industry. https://www.kustogroup.com. (accessed February 20, 2025).

3. Сахиев М. С., Бишимбаев В. К. Экологические проблемы минерального дубления кож и пути решения //Гидрометеорология и экология. – 1999. – №. 1. – С. 170- 175.

4. Ng T. C. et al. Eco-friendly Enzymatic Dehairing of Cowhide Using Thermostable Alkaline Serine Protease 50a //BIO Web of Conferences. – EDP Sciences, 2024. – Т. 131. – С. 05032.

5. Sundar V. J. Sustainable strategies and wayforward– Kazakhstan leather sector //Механика және технологиялар. – 2024. – №. 4 (86). – С. 357-361.

6. Lasoń-Rydel M. et al. Use of enzymatic processes in the tanning of leather materials //AUTEX Research Journal. – 2024. – Т. 24. – №. 1. – С. 20230012.

7. Лысак В. В. Микробиология. – Белорусский государственный университет, 2008.

8. Leather Tanning - Chemicals & Process - Nera Tanning. https://www.neratanning.com. (accessed March 12, 2025).

9. Kavitha V. U., Kandasubramanian B. Tannins for wastewater treatment //SN Applied Sciences. – 2020. – Т. 2. – С. 1-21

10. Satybaldiyeva D. N. et al. Исследование состава и содержания биологически активных веществ бадана толстолистного (Bergenia crassifolia (L.) Fitsch.) и кровохлебки лекарственной (Sanguisorba officinalis L.). Bergenia crassifolia (L.) Fitsch және Sanguisorba officinalis L. өсімдіктері //Вестник КазНУ. Серия биологическая. – 2013. – Т. 57. – №. 1. – С. 82-87.

11. Сахы М. Изучение оптимальных условий получения экологически безвредных гетерополиядерных хромалюминиевых комплексных соединени //Гидрометеорология и экология. – 1999. – №. 4. – С. 229- 235.

12. Provin A. P. et al. Circular economy for fashion industry: Use of waste from the food industry for the production of biotextiles //Technological Forecasting and Social Change. – 2021. – Т. 169. – С. 120858.

13. The Benefits of Using Vegetable-Tanned Leather Insoles – Handarte Insoles. https://handarteinsoles.com. (accessed April 10, 2025).

14. Tannin, effective against bacteria? | Tannins.org. https://www.tannins.org/tannin-effective-against-bacteria/. (accessed May 03, 2025).

15. Poles E. et al. Study on the antibacterial properties of leathers tanned with natural tannins and their interactions with shoes inhabiting bacteria. – 2019

16. Barros M. C. et al. Chitosan as an antimicrobial agent for footwear leather components //2nd BIOPOL. – 2009.

17. Экокожу из кофе научились делать в Казахстане - Качественный Казахстан. https://standard.kz/ru/post/ekokozu-iz-kofe-naucilis-delat-v-kazaxstane. (accessed May 18, 2025).