БИДАЙ ДАҚЫЛЫНЫҢ ФИЗИОЛОГИЯСЫНА НАТРИЙ ХЛОРИДІНІҢ ӘСЕРІН ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ТҰРҒЫДАН БАҒАЛАУ

Мақалада ауылшаруашылығы айналымындағы жерлердің топырағының тұздану құбылысының салдарынан туындайтын бидай дақылдарының тамырларындағы анотомиялық өзгерістерге байланысты орын алатын физиологиялық және биохимиялық өзгерістердің пайда болу мәселелері қарастырылып, тұзды топыраққа төзімді бидай дақылының сұрыптарын зерттеу арқылы азық-түлік қауіпсіздігін нығайту және бидай дақылының өнімділігін арттыру жолдары келтірілген. Жүргізілген салыстырмалы зерттеулер нәтижесінде «Қазақстан-3» сұрыбының басқа сұрыптарға қарағандағы артықшылығы көрсетіліп, сонымен қатар оның экзодермасының және эндодермасының қалыңдықтарының өзгеру ерекшеліктері анықталған: экзодерма қалыңдығы бойынша - Шағала (86%) > Қайыр (84%) > Қазақстандық ерте пісетін (83%) > Мельтурн (77%) > Қазақстан-3 (63%); эндодерма қалыңдығы бойынша - Қазақстандық ерте пісетін (97%) > Қайыр (93%) = Мельтурн (93%) > Шағала (76%) > Қазақстан - 3 (61%).

бидай, сұрыптар, физиологиялық және биохимиялық, өзгерістер, топырақ, тұздану, концентрация, пшеница, сорта, физиологические и биохимические изменения, засоленность почвы, концентрация, wheat, sorts, physiological, heavy metalsbiochemical, in salt soil

1. Радюк М.С., Будакова Е.А., Шалыго Н.В. Влияние катионов кадмия и свинца на общий пул тиолов в зеленых листьях ячменя// Вестник НАН Белоруссии. Серия биологическая. - 2007. - № 3. -C. 61-65.

2. Алехина Н.А., Балнокин Ю.В., Гавриленко В.Ф. Физиология растений. / под ред. И.П. Ермакова. - М., Издательский центр "Академия", 2007. - 640 с.

3. Леонова Т.Г, Гончарова Э.А., Ходоренко А.В., Бабаков А.В. Солеустойчивые и солечувствительные сорта ячменя и их характеристика // Физиол. раст.- Т. Изд. Центр Санкт-Петербургского университета, 2005. -С. 876-881.

4. Ершов П.В., Решетова О.С., Трофимова М.С., Бабаков. А.В. Активность ионных транспортеров и солеустойчивость ячменя // Физиол. раст. 2005. - Т.Издательство "Весь мир", 2006. - С. 867-875.

5. Веселов Д.С., Шарипова Г.В., Кудоярова Г.Р. Сравнительное изучение реакции растений ячменя {Hordeumvulgare) и пшеницы (Triticumdurum) на кратковременное и длительное действие натрий хлоридного засоления // Агрохимия, 2007. №7. С. 41-48.

6. Султангазиева Г.С., Беркинбаева А.С. Шалғынды қарақоңыр топырақтың құнарлығын жоғарлату мақсатында тыңайқышты енгізудің экологиялық маңызы» // Журнал «Новости Науки Казахстана», 2018. -№1(135). -180-194 б.