Жастар киімінде безендірілген күдері әсері бар акрил бояуларының сапалық көрсеткіштерін зерттеу

Мақалада заманауи жастар киімінің сұлбасын қалыптастыруда және әрлеп безендіруде ұлттық киімдердегі ою-өрнектердің түрлеріне салыстырмалы талдау жүргізілді. Замануи жастар киімін дайындауда қазақ халқының ұлттық ою-өрнектерінің ішінде «төртқұлақ», «құсқанаты», «өңіржиек» оюларының құрылымы мен қолданылуы дәйектелді. Зерттеуде ұлттық элементтерді көлемді акриль бояуларымен әрлеп безендіру әдістерін қолдана отырып, талдау нәтижелері бойынша қазіргі заманғы жастар киімдеріндегі ою-өрнектермен сәндеп көркемдеу қалыптастырылды. Акрил бояуларының аралас құрамды текстиль материалдарын бояудың әсері және текстиль материалдарында акрильді бояуымен әрлеп безендірілген сынақтық үлгілердің сапалық көрсеткіштері зерттелді. Қалың түкті покер материалын Decola акрильді бояуымен әрлеу кезінде, сынақтық үлгілерде бояудың жағылуы қиындық тудырды және нәтижесінде материалдың бетінде тегіс жатпайтындығы анықталды. Pebeo күдері әсері бар акрильді бояуымен милана костюмдік матасы мен жадағай материалдарының сынақтық үлгілері әрлеп-безендіруде 3Д көлемге ие болды. Сынақтық үлгілердің жууға бояу тұрақтылығы сынақтан өткізілді, 3Д көлемдегі ою-өрнекпен әрлеп-безендірілген бояудың беріктілігі жадағай материалы мен милана костюмдік матасы жоғарғы сапалық көрсеткішке ие болды. Гигроскопиялық қасиеттері бойынша сынақтық үлгілердің көрсеткіштерін зерттеуде, жадағай материалы су өткізбеу көрсеткіші жоғары, ал милана костюмдік матасының су өткізбеу көрсеткіші төмен болды. Материалдардың гигроскопиялық қасиеттері көрсеткіштерінің нәтижесінде, жастар киім жиынтығын дайындауда милана костюмдік матасы қолданылды және артқы бойда бір шеті бекітілген сәндік бөлшек иініш су өткізбеу көрсеткіші жоғары жадағай материалынан дайындалды. Зерттеу нәтижесінде, ою-өрнектер 3Д көлемдегі Pebeo күдері әсерлі акрильді бояуымен безендіріледі және жадағай мен милана костюмдік матасынан заманауи жастар киім жиынтығын дайындалады. Киім жиынтығын 3Д көлемдегі ою-өрнектермен сәндеп көркемдеу қалыптастырылды, жастардың талғамына сай, сән бағыттары мен нарықтық талаптарына жауап беретін заманауи киім үлгілері жобаланды.

1. Danilova O.N., Slesarchuk I.A., Zaitseva T.A., Fenghua Y. Formoobrazovanie sovremennoj odezhdy na osnove ispol'zovaniya nacional'nyh tradicij [Formation of modern clothing based on the use of national traditions], ne Territory of New Opportunities, The Herald of Vladivostok State University of Economics and Service, vol. 9, no 2, pp. 201-214, 2017, RSCI, ISSN 2073-3984.

2. Vardanova A.M. Proekt «Nacional'naya odezhda na sovremennyj lad» kak instrument ukrepleniya mezhkul'turnogo vzaimodejstviya molodezhi g. Habarovska. [The project "National clothes in a modern way" as a tool for strengthening intercultural interaction among the youth of Khabarovsk], scientific message, scientific and practical journal “Culture and science of the far East”, vol. 29, № 2, pp. 124-128, 2020. ISSN 2542-1328.

3. Kulmagambetova A. People in traditional costumes are another integral part of Nauryz celebration, information and educational website El.kz, March17, 2021, Culture. Electronic resource. URL:https://el.kz/en/people_in_traditional_costumes_are_another_integral_part_of_nauryz_celebration_40493/. (Review date 10.11.2023).

4. Aubakirova L. Ulttyk kiіmnіn zamanaui kazakhy brendіn dizajnerler alі alyptastyra almaj otyr [Designers have not yet formed a modern Kazakh brand of national clothing], news portal InformBuro.kz, November 22, 2017, Culture. Electronic resource. URL: https://informburo.kz/kaz/ltty-kimnzamanaui-azay-brendn-dizaynerler-l-alyptastyraalmay-otyr.html. (Review date 14.11.2023).

5. Sugir S., Kazakh oyuynda kandaj syr bar? [What is the secret of Kazakh carving?], news portal Egemen Qazaqstan. May 3, 2017. Electronic resource. URL: https://egemen.kz/article/128930-qazaq-oyuynda-qanday-syr-bar (Review date 12.11.2023).

6. Қazakhtyn ulttyk oyu-ornegі. [Kazakh National ornament], open encyclopedia wikipedia, ornate. Electronic resource. URL: https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%82%D1%8B%D2%A3_%D2%B1%D0%BB%D1%82%D1%82%D1%8B%D2%9B_%D0%BE%D1%8E. (Review date 14.11.2023).

7. Nygmanova D.K., Abidenkyzy A., Masimkhanuly D., Dalelkyzy K., Akim K.S. Semantic elements in ancient Kazakh ethnographic clothing (lingvocultural research). Journal of Language and Linguistic Studies, vol. 1, № 18, pp. 309-322, 2022. ISSN 1305-578X.

8. Yesenalina A. Zoomorftyk oyu-ornekter [Zoomorphic ornaments] information and educational website El.kz. November11, 2015, the main news. Electronic resource. URL:https://el.kz/zoomorfty-_oyu-rnekter_23386/. (Review date 17.11.2023).

9. Kumpan E. V., Halimova R. R. Primenenie ruchnogo okrashivaniya tekstil'nyh materialov pri proektirovanii sovremennoj odezhdy [The use of manual dyeing of textile materials in the design of modern clothing]. Industrial biotechnologies, bulletin of the Kazan Technological University, vol. 19, no 16, pp. 105-107, 2016, HAC, ISSN 1998-7072.

10. Yessenova E.M..Zharchinskaya L.V. Metody i tekhnika hudozhestvennoj rospisi tkani [Methods and techniques of artistic painting of fabric] Fine Art. International scientific journal "Bulletin of Science", vol. 61, № 4, pp. 215- 217, 202. ISSN 2712-8849.

11. Online Store SW-STRAZY. Kraski po tkanyam [Paints on fabrics]. Electronic resource. URL: https://sw-strazy.ru/catalog/sport-i-tantsy--sc277/kraski-i-glittery-po-tkani--sc278/kraski-po-tkanyam--sc279/ (Review date 12.11.2023).

12. The official website of Pebeo. Kraski dlya tekstilya [paints for textiles]. Electronic resource. URL: https://ru.pebeo.com/catalogue/couleurs-pour-textiles (Review date 15.11.2023).

13. The official website of Nevskaya Palitra. Instrukciya po primeneniyu akrilovyh krasok po tkani «Decola» [Instructions for the use of acrylic paints on Decola fabric] Electronic resource. URL: https://www.nevskayapalitra.ru/brands/ (Review date 15.11.2023).

14. The official website of Leonardo Hobby hypermarket. Dekorirovanie/Rospis' po tkani/PEBEO [Decoration/Fabric painting/PEBEO] Electronic resource. URL: https://leonardohobby.kz/ishop/good_58569732942/ (Review date 15.11.2023).

15. Turarbek A.m., Kucharbayeva K. Zh. Zamanaui zhastar kiіmіn dajyndauda akril' boyauynda kөlemdіk әrleudің қoldanyluyn zertteu [Study of the use of volumetric finishes in acrylic paint in the manufacture of modern youth clothing] MNPC "Innovative development of food, light and hospitality industry", vol. 4, № 13, pp. 132-133, 2023. ISSN 978-601-263-642-0