Жеміс-жидектер негізінде функционалдық шай сусындарын әзірлеу

Мақалада бағытталған профилактикалық қасиеттері бар жеміс-жидек шикізаты негізінде шай сусындарының жаңа түрлерін әзірлеу туралы деректер келтірілген. Құрамында биологиялық белсенді заттардың, атап айтқанда, дәрумендердің, макро- және микроэлементтердің, фенолдық қосылыстардың, биофлавоноидтардың, органикалық қышқылдардың деңгейі жоғары шикізатты таңдаудың ғылымитәжірибелік негіздемесі жүргізілді. Шай сусындарының 3 түрі әзірленді – «Антиоксиданттық», «Иммуностимуляциялау», «Жүрек-қан тамырларына арналғаг». Зерттеудің мақсаты мақсатты профилактикалық қасиеттері бар шай сусындарының жаңа түрлерін ғылыми негіздеу және әзірлеу болды. Зерттеу материалдары құрамында маңызды қоректік заттары жоғары жеміс-жидек шикізаты болды. Жұмыста жалпы қабылданған аналитикалық, физика-химиялық және технологиялық зерттеу әдістері қолданылды. Шикізатты таңдау антиоксиданттық қорғаныс жүйесіне, иммунитетке және жүрек-тамыр жүйесінің жұмысына физиологиялық әсерін ескере отырып негізделген. Дәрілік өсімдіктер қосылған жеміс негізіндегі мамандандырылған шай сусындарының рецептуралары келтірілген. Шай сусындарының физика-химиялық және органолептикалық көрсеткіштері бағаланады, химиялық құрамы, оның ішінде негізгі биологиялық белсенді заттар туралы мәліметтер келтірілген. Жаппай тұтынуға және профилактикалық мақсаттарға арналған әзірленген функционалды шай сусындары антиоксидантты иммуностимуляциялау белсенділігін, сондай-ақ шайдың жеке компоненттерінің жүрек-қан тамырлары жүйесінің жұмысына пайдалы әсерін ескере отырып, жасалған рецепттерге сәйкес әзірленген.

1. Мартынов А.И., Лукина Е.А., Малявин А.Г., Остроумова О.Д., Ших Е.В., Клепикова М.В., Телкова С.С., Дубинина А.В. Современный взгляд на лечение дефицита железа и фолиевой кислоты. Профилактическая медицина. 2023; 26(7): 80–87.

2. Halvorsen B.L., Holte K., et al. A systematic screening of total antioxidants in dietary plants. The Journal of nutrition. 2002;3(132):461-471.

3. Rouanet J.M. Décordé K., Del Rio D., Auger C., et al. Berry juices, teas, antioxidants and the prevention of atherosclerosis in hamsters. Food Chemistry. 2010;2(118):266-271.

4. Rasheed Z. Molecular evidences of health benefits of drinking black tea. International Journal of Health Sciences. 2019;13(3):1-3. PMID: 31123432; PMCID: PMC6512146.

5. Caillet S., Côté J., Doyon G., Sylvain J.-F., Lacroix M. Antioxidant and antiradical properties of cranberry juice and extracts. Food Research International. 2011;5(44):1408-1413. https://doi.org/10.1016/j.foodres.2011.02.019.

6. Amagase H, Sun B, Borek C. Lycium barbarum (goji) juice improves in vivo antioxidant biomarkers in serum of healthy adults. Nutrition Research. 2009; 29(1):19-25. doi: 10.1016/j.nutres.2008.11.005. PMID: 19185773.

7. Ciesarova Z., Murkovic M., Cejpek K., Kreps F. et al. Why is sea buckthorn (Hippophae rhamnoides L.) so exceptional? A review. Food Research International. 2020;133:109170. doi: 10.1016/j.foodres.2020.109170.

8. Miraj S, Rafieian-Kopaei, Kiani S. Melissa officinalis L: A Review Study With an Antioxidant Prospective. Journals Evidence-Based Integrative Medicine. 2017;22(3):385-394. doi: 10.1177/2156587216663433.

9. Yogesh A. Dound. Health Benefits of Green Tea and Its Polyphenols: A Review. The Indian Practitioner. 2020;73(9):33-37. http://articles.theindianpractitioner.com/index.php/tip/article/view/1052.

10. Das M, Gupta P. Citrus peel can make antioxidant rich food with free radical scavenging property: Development, acceptability and evaluation. International Journal of Food Science and Nutrition. 2018;2(3):140-144.

11. Choi K.T. Botanical characteristics, pharmacological effects and medicinal components of Korean Panax ginseng C A Meyer. Acta Pharmacologica Sinica. 2008;29:1109–1118.

12. Goulet, E.D., Dionne, I.J. Assessment of the Effects of Eleutherococcus Senticosus on Endurance Performance. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism. 2005;15(1):75-83. https://doi.org/10.1123/ijsnem.15.1.75.

13. Zhang Q., Ye M. Chemical analysis of the Chinese herbal medicine Gan–Cao (licorice). Journal of Chromatography. 2009;1216(11):1954–1969.

14. Owatari M.S., Alves Jesus G.F., Brum A., Pereira S.A., et.al Sylimarin as hepatic protector and immunomodulator in Nile tilapia during Streptococcus Agalactiae infection. Fish & Shellfish Immunology. 2018;82:565–572.

15. Yang B., Liu P. Composition and health effects of phenolic compounds in hawthorn (Crataegus spp.) of different origins. Journal of the Science of Food and Agriculture. 2012;92:1578–1590.

16. Patel S. Rose hip as an underutilized functional food. Evidence-based review. Trends in Food Science & Technology;63:29–38.

17. Wood E., Hein S., Heiss C., Williams C.M., Rodriguez-Mateos A. Blueberries and cardiovascular disease prevention. Food & Function. 2019;12:7621- 7633. doi:10.1039/c9fo02291k.

18. Sadowska B, Micota B, Różalski M, Redzynia M, Różalski M. The immunomodulatory potential of Leonurus cardiaca extract in relation to endothelial cells and platelets. Innate Immunity. 2017;23(3):285-295.

19. Les F., Venditti A., Cásedas G.,et.al. Everlasting flower (Helichrysum stoechas Moench) as a potential source of bioactive molecules with antiproliferative, antioxidant, antidiabetic and neuroprotective properties. Industrial Crops and Products. 2017;108:295–302.

20. Zhou Y., Suo W., Zhang X., et al. Roles and mechanisms of quercetin on cardiac arrhythmia: A review. Biomedicine & Pharmacotherapy. 2022;153:1-17