Перспективалы отандық өсімдік майы және оның сапалық сипаттамалары

Бұл мақалада Қазақстанның агроөнеркәсіптік саласын дамытудың басты бағыттарының бірі болып табылатын перспективалы майлы дақылдар, оның ішіндегі мақсары майы өндірісінің өзектілігі мен маңыздылығы сипатталған. Жұмыстың мақсаты мақсары майының пайдалы жақтарын ғылыми зерттеу жұмыстарының нәтижесімен көрсету және өндірушілер мен тұтынушылар арасында танымалдылығын арттыру. Зерттеу нәтижелері мақсары майның адам денсаулығына пайдалы жақтары айқындалған, сонымен қатар мақсарыны өсіру ел экономикасына пайдалы жақтары сипатталған. Мақсары майының сапалық көрсеткіштері замануи физика-химиялық және аналитикалық зерттеу әдістеріне негізделіп жасалған. Зерттеу нәтижелері бойынша мақсары майының құрамында α-токоферолдар мен филлохинондар, 74,82% мөлшерінде омега-6 қанықпаған май қышқылдары мен көптеген минералды заттар анықталды. Мақсары майының құрамындағы май қышқылдары мен дәрумендердің адам ағзасына емдік және профилактикалық әсері туралы баяндалған. Мақалада көрсетілген мәліметтер мен зерттеу нәтижелері болашақтағы ғылыми жұмыстардың негізі болуы мүмкін және әртүрлі аурулардың алдын алуға, емдеуге көмектеседі. Қазіргі таңда Қазақтанда мақсарыны өсірудің егістік алқаптарының өсуіне байланысты мақсарыны шикізат ретінде емес, толыққанды емдік қаситтері бар өнім ретінде тұтыну мен эксорттау тиімділігінің перспективалары көрсетілген. 

1. Афанасьева Ю. В. Интродукция и особенности возделываниясафлоракрасильного (Carthamus tinctorius l.) на семенав условиях центрального района нечерноземной зоны. Дисс. на соиск. уч. ст. канд. с/х наук. М:.–2017. 165 с.

2. Frank D. Vegetable Oils in Food Technology: Composition, Properties and Uses, 2nd Edition. ISBN: 978-1-444-33991-8. March 2011. Wiley-Blackwell. 376 Pages. DOI:10.1002/9781444339925

3. Нагорнов А., Дворецкий Д.С., Романцова С.В., Таров В.П. Техника и технологии производства и переработки растительных масел: учебное пособие / С – Тамбов: Изд-во ГОУ ВПО ТГТУ, – 96 с. – 100 экз. – 2010. - ISBN 978-5-8265-0964-7.

4. Мустафаев С.К., Мхитарьянц Л.А., Корнена Е.П., Мартовщук Е.В. (2012) Технология отрасли (приемка, обработка и хранение масличных семян): учеб. для вузов / под ред. Е. П. Корненой. — СПб. : ГИОРД, - 248 с.

5. V. Emongor. Safflower (Carthamus tinctorius L.) the underutilized and neglected crop: a review. //Asian Journal of Plant Sciences 2010 Vol.9 No.6 pp.299-306. https://doi.org/10.3923/ajps.2010.299.306

6. F. Salaberría, D. Constenla, A.A. Carelli, M.E. Carrín. Chemical Composition and Physical Properties of High Oleic Safflower Oils (Carthamus tinctorius, Var. CW88‑OL and CW99‑OL) J. Am. Oil Chem. Soc. (2016). DOI 10.1007/s11746-016-2886-6

7. Athziri Longoria-Sanchez, Maribel Valdez Morales, B. Dave Oomah, Sergio Medina-Godoy, Xochilt M. Ochoa-Espinoza, Andrés M. Góngora-Gómez, L. Gabriela Espinosa-Alonso. Characteristics and antioxidant properties of cold pressed high oleic and linoleic oils from Mexican safflower varieties. Emirates Journal of Food and Agriculture. 2019. 31(9): 679-687. DOI https://doi:10.9755/ejfa.2019.v31.i9.1999

8. Эдильгериев А. «В 2021 году казахстанцы чаще умирали от сердечных заболеваний – статистика». Liter.kz. 21.02.2022. https://liter.kz/v-2021-godu-kazakhstantsy-chashche-umirali-ot-serdechnykh-zabolevanii-statistika-1645422242/

9. Pelin Günç Ergönül., Zeynep Aksoylu Özbek. Identification of bioactive compounds and total phenol contents of cold pressed oils from safflower and camelina seeds. //Journal of Food Measurement and Characterization (2018) 12:2313–2323. DOI https://doi.org/10.1007/s11694-018-9848-7

10. Giulio Santori., Giovanni Di Nicola., Matteo Moglie., FabioPolonara. A review analyzing the industrial biodiesel production practice starting from vegetable oil refining. //Applied Energy. Volume 92, April 2012, P. 109-132. DOI https://doi.org/10.1016/j.apenergy.2011.10.031

11. Sook Chin Chew., M. Abbas Ali. Recent advances in ultrasound technology applications of vegetable oil refining. //Trends in Food Science & Technology. Volume 116, October 2021, P. 468-479. DOI https://doi.org/10.1016/j.tifs.2021.08.001

12. Michael J. Haas, Paul J. Michalski, Stan Runyon, Alberto Nunez & Karen M. Scott. Production of FAME from acid oil, a by-product of vegetable oil refining. //Journal of the American Oil Chemists' Society. Volume 80, P. 97–102 (2003).

13. Gabriele Landucci., Gabriele Pannocchia., Luigi Pelagagge., Cristiano Nicolella. Analysis and simulation of an industrial vegetable oil refining process. //Journal of Food Engineering. Volume 116, Issue 4, June 2013, P. 840-851. https://doi.org/10.1016/j.jfoodeng.2013.01.034

14. Monoj K. Gupta. Practical Guide to Vegetable Oil Processing.Copyright © 2017 AOCS Press. Published by Elsevier Inc. All rights reserved. ISBN 978-1-63067-050-4. MG Edible Oil Consulting Int'l Inc. Lynnwood, TX, United States