Қой үлбірлерін бояуда бояулардың өзара әрекеттесуінің химиялық табиғаты

   Мақалада былғары және үлбір өндірісінде винилсульфон және хлоротриазин топтары бар белсенді бояғыштарды тұтынушылық қасиеттерінің жақсартылған жиынтығымен қой үлбірлерін алу үшін қолдану негізделеді. Белсенді бояғыштардың диффузия, фиксация және гидролиз процестерінің кинетикалық заңдылықтары зерттелген. Бұл жүнді қой үлбірлерін терісін бояу процесінің тиімділігін және белсенді бояуларды қолданудың толықтығын арттыруға мүмкіндік береді. Монофункционалды белсенді ашық көк 5ЗШ-да сорбцияланған бояғыштың жалпы мөлшерінің 72,2 %-ның 56,7 %-ы ғана коваленттік байланыспен, моно-бифункционалды белсенді қоңырда - 65,9 %-ы 73,7 %-дан, гетеро-бифункционалды белсенді ашық қызыл 5СХ-дабекітілген 71,6 % 77,1 %-дан. Белсенді бояғыштардың сумен және жүн талшықтарымен химиялық реакцияларының аномалдық сипаты анықталды. Практикалық маңыздылығы температура, рН және басқа факторлардың әсерінен түкті қой үлбірлерін бояу процесінің тиімділік көрсеткіші мен бекіту дәрежесінің өзгеруін болжаудың теориялық негіздерін әзірлеуде жатыр.

1. Гайнутдинов Р. Ф. Развитие эффективного процесса крашения меховых товаров / Р. Ф. Гайнутдинов [и др.] // Вестник Казанского технологического университета. – 2014. – № 14. Режим доступа: https://cyberleninka.ru/article/n/razvitie-effektivnogo-protsessa-krasheniya-mehovyh-tovarov?ysclid=l8ldvi6o7s311427202.

2. Григоьев Б. С. Новые технологии обработки мехового сырья на основе химических материалов ОАО «НИИМП», Развитие меховой промышленности России / Тезисы докладов V Межрегиональной научно-практической конференции / Б. С. Григоьев, Л. А. Комисарова, Л. Л. Щеголева. – М. – 2003. – 64 с.

3. Григорьев Б. С. Химические материалы и технологии обработки пушно-мехового и овчинно-шубного сырья / Б. С. Григорьев. – М., 2006. – 37. патент 2170262.

4. Способ обработки меховой овчины: Пат. 2312898 РФ // Т. П. Назарова [и др.] - 2006118151/12. Заявл. 26. 05. 2006. Опубл. 20. 12. 2007.

5. Кутепова Н. П. Поиск новых возможностей предотвращения биоповреждений пушно-мехового сырья / Н. П. Кутепова, Н. З. Валыиин // Развитие меховой промышленности России : Тезисы докладов V Межрегиональной научно-практической конференции. - М. - 2003. - 64 с.

6. Бобылева О. В. Модификация процесса крашения меховой овчины / О. В. Бобылева // Актуальные вопросы товароведения сырья животного происхождения, продуктов животноводства, промышленных и продовольственных товаров: межведомственный сб. науч. трудов. - М.: ФГОУ ВПО МГАВМиБ им. Скрябина, 2007. – С. 72-75.

7. Lutfullina G. G., Sysoev V. A., Garifullina A. R., Valeeva E. E., Krasina I. V. Investigating the Effect of Plasma Treatment and Amine-Based Surfactants on Quality of Sheepskin Dyeing. Journal of Physics: Conference Series, Volume 1588, Issue 117, August 2020, № 012023.

8. Gaidau, Carmen; Surdu, Lilioara; Niculescu, Mihaela-Doina; Dinca, Laurentiu; Barbu, Ionel. Improved properties of wool on sheepskins by low pressure plasma treatment. Industria Textila, Volume 68, Issue 3, Р. 193–196, 2017.

9. Hart Raymond. Coloring sheepskins. Journal of the American Leather Chemists Association, Volume 84, 68, Issue 7, Р. 224 – 226, July 1989.

10. Баданов К. И. Активация химико-текстильных процессов отделочного производства : Монография / К. И. Боданов. – Тараз: ТИГУ, 2014. - 224 с.

11. Баданов К. И. Устройство для жидкостной обработки текстильных материалов. А. с. № 49741 / К. И. Баданов, Р. Т. Кауымбаев, Р. Р. Баданова ; Комитет по правам интеллектуальной собственности Министерства юстиции Республики Казахстан. – 2007.

12. Баданов К. И. Модельное устройство для активации диффузионно-сорбционных процессов крашения шерстяного волокна / К. И. Баданов [и др.] // Вестник Алматинского технологического университета. – Выпуск 1 (114). – Алматы, 2017. – С. 32-38.

13. Баданов К. И. Физико-химические закономерности процесса промывки шерсти / К. И. Баданов [и др.] // Известия высших учебных заведений. – № 2 (386). – Технология текстильной промышленности 2020. г. Иваново, Россия. – С.106-110

14. Davide Pellegrini, Massimo Corsi, MarcoBonanni, Roberto Bianchini. Study of the interaction between collagen and naturalized and commercial dyes by Fourier transform infrared spectroscopy and thermogravimetric analysis. Dyes and Pigments. Volume 116, May 2015, P. 65-73.